W świecie zwierząt jest bardzo wiele przypadków i przykładów tego, że to samce rządzą, że to samce są władcami, królami, mocarzami… To samce dyrygują stadem i wszystkimi członkami swojej społeczności. Kiedy lew samiec podchodzi do zdobyczy, którą upolowały jego lwice o wszyscy uciekają. On musi się najeść pierwszy…
Dla samicy można stracić głowę. Lepiej to zrobić symbolicznie niż dosłownie. W przypadku samicy modliszki, naszego największego owada, jakiś samiec musiał stracić dla niej głowę dosłownie – ona mu tę głowę odebrała, a nazywa się to dekapitacja. Nie zawsze jednak w świecie zwierząt panują tak brutalne relacje pomiędzy samcami i samicami.
Wierność może być marzeniem, ale może też być przekleństwem. Niejedną królową ścięto tylko z powodu pomówień o niewierność. Wierności się żąda i domaga, wierności się strzeże. Wierność ma oczywiście zastosowanie praktyczne w świecie zwierząt, bo jeżeli mamy jedną partnerkę to nie musimy co roku odbywać wielkich toków i godów, wygłupiać się, tańczyć, robić gry wstępnej, bo partnerka jest…
Władza, symbole władzy, walka o władzę – to są i w świecie ludzi i w świecie zwierząt sprawy dotyczące przede wszystkim samców. Oczywiście, tam gdzie są rządy samic tam też będzie walka o władzę – tam samice też będą miały swoje symbole. Ale w większości przypadków symbole władzy dotyczą samców – czy to będą poroża, czy to będzie grzywa, czy – tak jak u ludzi – strój przebogaty.
Samice to przede wszystkim matki, które troskliwie opiekują się potomstwem, walczą o dobro tego potomstwa i są w stanie zrobić wszystko, żeby zapewnić dobro swoim dzieciom. Świat bez samic byłby na pewno światem trudniejszym dla młodych osobników, trudniejszym dla samców. A przede wszystkim byłby smutniejszy…
Zaloty w świecie zwierząt polegają na tym, że samce starają się zaimponować samicom. Dlatego, że samce są od samic zwyczajnie ładniejsze. Gdy patrzymy na ptaki, ryby, owady, ssaki… Zawsze samce są bardziej kolorowe i bardziej strojne. Dodatkowo w świecie ssaków samce intensywnie pachną – i to się też samicom podoba.
Zwierzęta, które są szczęśliwe, nie są chore, są dobrze odżywione zawsze będą miały skłonność do zabawy – w każdym wieku. A co robią ludzie? – bawią się całe życie, ale pod warunkiem, że nie mają problemów bytowych. Zabawa to jest ekspresja szczęścia…
Skoki w bok dotyczą bardziej ludzi niż zwierząt, bardziej istot monogamicznych niż poligamicznych i bardziej istot inteligentnych niż nieinteligentnych. Taki obojnaczy ślimak – czy on może wykonać skok w bok? Nie, on jest i samcem i samicą i jest mu wszystko jedno z kim to robi, czyli nie ma pary. Skoki w bok są tam gdzie są pary, gdzie jest wierność i… niewierność.
W świecie zwierząt jest tak, że kilogram samicy waży tyle samo, co kilogram samca. Ale z punktu widzenia potomstwa to samica jest ważniejsza, cenniejsza. Są jednak takie przypadki w świecie zwierząt, kiedy to samiec jest cenniejszy – jest wręcz na wagę złota. Przykładem takich gatunków, gdzie to samiec jest ważniejszy z punktu widzenia potomstwa jest emu.
W naszych relacjach ze zwierzętami pojawia się moment, kiedy zwierzęta będące pod naszą opieką zaczynają się starzeć. U nas w zoo jest tak, z punktu widzenia racjonalnej gospodarki, racjonalnej hodowli, nie ma sensu trzymanie zwierząt, które są już niepłodne. Racjonalność racjonalnością, ale serce mówi co innego…
Bywa czasem tak, że ludzie się spodziewają, że zwierzę coś im powie. Można na to czekać, ale po co? Naprawdę każdego dnia zwierzęta przekazują nam sygnały, tylko to my musimy umieć te sygnały odebrać. Podobnie jest z naszymi bliskimi, kolegami, współpracownikami. Oni też chcą nam coś powiedzieć i nie zawsze używają słów, ale wystarczy wsłuchać się w głos serca, zrozumieć mowę ciała, a wszystko wokół zrozumiemy…
W świecie zwierząt bycie atrakcyjną to coś zupełnie innego, niż wyróżnianie się pięknem wśród ludzi, bowiem to samice wybierają partnera. To samce muszą się starać. Tutaj partner bywa piękniejszy. Co może być atrakcyjnego w samicy alpaki dla samca? W tym wypadku odpowiedzią jest – zapach.
Samce wykształciły różne ozdoby, żeby zwrócić na siebie uwagę samic, o które się starają. Poroża, czy barwne elementy upierzenia to przykłady zwierzęcej elegancji. Przysłowiową wręcz ekstrawagancją samczych ozdób jest niewątpliwie pawi ogon. Nie spełnia żadnej praktycznej funkcji. Nie chroni przed wiatrem, zimnem czy drapieżnikami. Nie pomaga zdobyć pożywienia. Służy tylko do prezentowania go przed samicą, by podkreślić swoją wspaniałość.
Zwierzęta zwykle są aktywne tylko w takim wymiarze, jaki jest im potrzebny do przetrwania. Na przykład sarny i jelenie, choć są bardzo skoczne, w zimę ruszają się mało, by nie zużywać cennej energii. W sezonie zimowym mają bardzo spowolniony metabolizm. Temperatura ich ciał w kończynach obniża się. Niewiele jedzą.
Kamuflaż w świecie zwierząt musi być naprawdę doskonały. Zwiększa szanse na przeżycie. Są zwierzęta, które używają go, by ukryć się przed drapieżnikami. Inne maskują się w oczekiwaniu na ofiarę. Przykładem łowcy o efektownym, maskującym futrze jest irbis, czyli pantera śnieżna.
Posiadanie haremu w świecie zwierząt nie jest łatwe, choć oczywiście znacznie różni się pod względem poszczególnych gatunków. Ogier w tabunie koni cały czas musi uważać na inne samce. W sytuacji zagrożenia z zewnątrz, to on staje do konfrontacji, broniąc klacze i źrebięta na przykład przed wilkami. Ponosi największe ryzyko.
Wędrówka jest codziennością bardzo wielu gatunków zwierząt. W skomplikowaną podróż udają się na przykład bociany, tak dobrze znane z sielskich krajobrazów w Polsce. Wędrują najpierw na Bałkany, potem przez Bosfor dostają się na Bliski Wschód. Następnie lecą przez Afrykę Wschodnią, by dotrzeć do terenów na południe od Sahary. Pokonują około 12 tysięcy kilometrów. Jak udaje im się wędrować aż tak daleko?
Wśród zwierząt możemy zobaczyć bardzo wiele sposobów organizacji rodziny. Wszystko uzależniają potrzeby. Rodzina ma za zadanie wychować potomstwo. Ukształtować je na tyle, by przetrwało w trudnych warunkach. Choć w świecie zwierząt spotykamy zadeklarowanych samotników, większość gatunków bez rodziny obejść się nie może.
Nad pytaniem „Co było pierwsze – Jajo czy kura?” głowił się niejeden tęgi umysł w dziejach. Naukowcom jest dziś odpowiedzieć łatwiej. Jajko, z którego wykluła się kura zniósł… dinozaur. Takich bowiem przodków mają ptaki. Fizyczne dowody ewolucji, możemy zaobserwować do dziś. Widoczne są choćby w postaci łusek na nogach niektórych ptaków.
Altruizm, czyli akt poświęcenia w stosunku do innego osobnika. W świecie zwierząt jest rzadkością. Ujawnia się w przypadkach, gdy rodzice bronią młode przed agresorami. Aktów altruizmu można doszukać się na przykład u pszczół. Kiedy jedna z nich jest atakowana przez szerszenia, inne robotnice przybywają jej na pomoc w nierównej walce. To swoiste poświęcenie wiąże się ze strukturą pszczelej rodziny.
Zwierzęta dosłownie postrzegają świat w innych kolorach niż ludzie. Kruk, gawron, kawka, wrona to ptaki o ciemnym, ponurym ubarwieniu. Gdybyśmy jednak zobaczyli je ptasimi oczami, przekonalibyśmy się, że to piękne stworzenia o fantastycznie błyszczących piórach. Ptaki widzą bowiem ultrafiolet. Blaski, które są w stanie dostrzec, informują je na przykład o płci osobnika.
Inspiracje przyrodą są wokół nas powszechne. Trzeba mieć tylko oczy szeroko otwarte. Taki na przykład popularny dmuchawiec mógł się stać inspiracją dla? No właśnie, czego?
Są zwierzęta, które wieczorem idą spać, bo cały dzień były aktywne, ale są też inne, które wieczorem dopiero budzą się do aktywności, bo spały cały dzień. A życie nocne wymaga zupełnie innych przystosowań, niż życie za dnia.
Są zwierzęta, które nie cieszą się najlepszą reputacją. Człowiek potrafi je czynnie zwalczać. Wilka wytępiono prawie w całej Europie, bo zagrażał zwierzętom hodowlanym. Ostał się w miejscach, gdzie ludzi praktycznie nie było. Wbrew pozorom, wilki są płochliwymi zwierzętami. Co jeszcze o nich wiemy? Jakie inne zwierzęta doczekały się złej reputacji?
Jak trafić do serca samicy? Sposobów może być wiele. W przypadku ptaków można zrobić na niej wrażenie pięknym wyglądem lub śpiewem, zbudować efektowne gniazdo. Droga wiedzie jednak również przez żołądek – w postaci smakowitego podarunku. Jak się okazuje, samce mają mnóstwo kulinarnych strategii.
Ocieplanie się klimatu szkodzi wielu gatunkom. Grupą zwierząt, które najwięcej tracą na globalnych zmianach są płazy. Wycinka lasów i podnosząca się temperatura przyczynia się do znikania wilgotnych miejsc, gdzie żyją na przykład żaby. Jakie kroki podjęto, by chronić zagrożone gatunki? Jak zmiany klimatyczne wpływają na faunę w Polsce?
Przed wiekami ludzie czerpali wiedzę na temat otaczającego ich świata z przesądów i opowiadań. Na przykład bociany, sowy, czy jaskółki były kojarzone z konkretnymi zjawiskami. W kulturze zwierzęta stawały się często symbolami. W świecie sztuki wykorzystywano je w wizjach artystycznych.
Bez otaczających nas zwierząt nie osiągnęlibyśmy takiego rozwoju cywilizacyjnego. Udomowione gatunki są z nami od tysięcy lat. Na przykład psy na przestrzeni dziejów hodowane były ze względu na ich wyjątkowe uzdolnienia. Są doskonałymi tropicielami. Sprawdzają się jako przewodnicy. Wreszcie współcześnie pies zyskał miano najlepszego przyjaciela człowieka i hodowany jest ze względów towarzyskich.
Dzikie zwierzęta nie mają weterynarzy. Instynktownie wyczuwają potrzebę zjedzenia pokarmu w danym okresie, który może im pomóc. Leczą się same. Obserwując ich zachowania, możemy dojść do wielu ciekawych wniosków. Na przykład łosie zjadają pędy wierzby. Okazuje się, że w korze tego drzewa znajduje się kwas acetylosalicylowy. Na jego bazie produkuje się… aspirynę.
Czy zwierzęta są mądre? Ich inteligencja oczywiście nie może być zestawiana z parametrami IQ, o których mówimy w przypadku ludzi. Nie zmienia to faktu, że jeszcze nie raz zaskoczą obserwatorów świata przyrody. Ptasi móżdżek, głupia gęś? Nic bardziej mylnego. Szczególnie ptaki są szczególną grupą, jeśli chodzi o inteligencję. Posiadają nawet swoją elitę najsprytniejszych gatunków.
Troska w świecie zwierząt wiąże się z przetrwaniem potomstwa. Zwierzęta wykazują w tej kwestii szczególny instynkt. Prawa natury kierują się jednak trochę innymi kryteriami, niż ludzkie. Tutaj najważniejsze jest przetrwanie najbardziej silnych osobników, często kosztem słabszych. Wśród których gatunków znajdziemy najtroskliwszych rodziców?
