Co wniosły ziemie zaborcze i ich mieszkańcy w historię odrodzonej II Rzeczypospolitej? Jakie wniosły wartości, jakie sukcesy, porażki i troski, jakie poczucie świadomości lokalnej, państwowej, narodowej? Odrodzona w latach 1918 - 1921 Rzeczpospolita składała się z ziem należących wcześniej do czterech państw: Rosji, Niemiec (Prus), Austrii oraz Węgier. Kulturowe i cywilizacyjne zróżnicowanie bardzo silnie rzutowało na dzieje Polski i jej mieszkańców w II Rzeczypospolitej. Miało też wpływ na historię w okresie PRL - u, a także na współczesne dzieje Polski. Dziedzictwo, co oczywiste, ulegało ewolucyjnym zmianom w tempie.