Het is een legendarische combinatie: Darwin en de Galapagos. Volgens de legende kwam hij immers daar tot zijn evolutietheorie. In werkelijkheid zag Darwin pas vele jaren na zijn bezoek aan de archipel het licht. Op het moment zelf – tijdens zijn verblijf tussen 23 september en 20 oktober 1835 – noteerde Darwin slechts een verzameling losse observaties: dat elke vogel, schildpad en leguaan die hij opensneed uitsluitend planten en zaden bleek te eten; dat de planten dor waren, maar vooral: dat de dieren zo ongelooflijk tam en vriendelijk waren.
De toenmalige gouverneur vertelde hem wel over de subtiele verschillen tussen de schildpadden van de diverse eilanden op de archipel, maar het belang daarvan ontging Darwin. Laat staan dat hij de betekenis van de uiteenlopende vinkensnavels begreep; hij nam niet eens de moeite z’n verzamelde exemplaren per eiland afzonderlijk te rubriceren -samenhang zag hij niet.
Die onbevangenheid lijkt achteraf onbegrijpelijk naïef en zelfs onnozel. Maar is dat wel zo? Observatie, zonder vooroordelen, is een voorwaarde voor het bedrijven van wetenschap. En conclusies zijn pas voor daarna. In die zin was Darwin een wetenschapper pur sang en geen onnozele hals.
Maar kunnen wij dat nog wel: de Galapagos onbevangen tegemoet treden? Na alle documentaires en gezwollen verhalen over de archipel? Dat is de opgave die de opvarenden van de Clipper Stad Amsterdam in de negentiende aflevering van Beagle, in het kielzog van Darwin krijgen: zoek de schoonheid, het onverwachte, het onvoorspelbare. En probeer het paradijs te herwinnen op het cliché dat het geworden is.