Bekijk hoe Nederland de afgelopen eeuw feest vierde en hoe dat veranderde. Hoe zagen de Nederlandse huiskamers eruit bij verjaardagen, geboortes en andere feestelijke aangelegenheden? We zien de typische verjaardagen in een kringetje, huwelijken in tijden van oorlog en mieterse dansfeestjes, liefdevol vastgelegd door de amateurfilmers van Nederland.
De manier waarop Nederlanders vakantie vierden én hoe dat in een eeuw tijd veranderde. In de begindagen van de filmcamera is vakantie alleen voor de rijkste Nederlanders weggelegd, die met het vliegtuig of de auto mét chauffeur hun reizen maakten. Gaandeweg komt een vakantie binnen het bereik van grotere groepen Nederlanders en wordt het buitenland massaal ontdekt.
Nederlanders hebben zich altijd graag georganiseerd in verenigingen en clubjes. In het verzuilde Nederland van de twintigste eeuw hoort iedereen wel ergens bij. Van gereformeerde korfbalverenigingen tot katholieke plattelandsvrouwen, van sierduivenclubs tot liefdadigheidsverenigingen. Alles liefdevol gefilmd door de amateurfilmers van Nederland, die de lens richtten op de verenigingen waartoe zij zelf behoorden.
Het arbeidzame leven van Nederlanders in de afgelopen eeuw. Hoe veranderde Nederland van een agrarisch land, waar 1 op de 3 mensen op een boerenbedrijf werkte, in een land van kenniswerkers? Het stempelen voor financiële steun, schaften, werkverschaffing en de eerste computers zijn vastgelegd door Nederlandse amateurfilmers.
Hoe gingen wij in Nederland de afgelopen eeuw met onze helden om? Dit alles gefilmd door de amateurfilmers van Nederland. Hoe gingen wij in Nederland om met onze helden zoals atlete Fanny Blankers-Koen en voetbalheld Johan Cruijff? Nog niet zo lang geleden liepen complete dorpen uit, om bijvoorbeeld het 25-jarig jubileum van de schooljuffrouw of pastoor te vieren. En hoe haalde Nederland de grootste helden van de eeuw, de geallieerde troepen op 5 mei 1945, binnen?
Het leven achter onze voordeuren en hoe dat spectaculair veranderde in de afgelopen eeuw. Wat was de taakverdeling in huis en wat deed de komst van elektrische hulpmiddelen voor ons? Maar ook de intrede van de televisie, het interieur, inwonen bij de schoonouders en natuurlijk het Nederlandse eten komen aan bod.
Hoe zagen de Nederlandse huiskamers eruit bij verjaardagen, geboortes en andere feestelijke aangelegenheden? We zien de typische verjaardagen in een kringetje, huwelijken in tijden van oorlog en mieterse dansfeestjes, liefdevol vastgelegd door de amateurfilmers van Nederland. In Nederland op Film zitten soms geweldige schatten Met rammelende zwart-witbeelden en verbleekte kleurenfilms van zolder lijkt omroep Max een goudmijn aan te boren. De amateurbeelden vormen iedere aflevering een nieuw thema. In zes afleveringen maakt de kijker kennis met Nederland door de jaren heen. Zo ziet de kijker een bruiloft uit de jaren 30 en is te zien hoe men vroeger op vakantie ging. Nederland op film, toont niet alleen het oude filmmateriaal. Ook de makers en de mensen die op de beelden te zien zijn komen aan het woord: een prachtig document met een bijzondere historische waarde
Het is een periode waarin veel Nederlanders vrij zijn en die bol staat van de rituelen. Er is veel veranderd aan de manier waarop Kerstmis en oud en nieuw worden gevierd en dat is terug te zien in de 8- en 16mm-films die we in onze eigen huiskamers maakten. Hoe werden de feestdagen in de donkere oorlogstijd gevierd? En sneeuwde het vroeger vaker dan nu? Sommige dingen zijn altijd gebleven, zoals het gezamenlijk kopen en optuigen van de kerstboom en oliebollen met oudjaar.Dit is een herhaling van 31 december 2018.
In deze aflevering staat de viering van Koninginnedag centraal. Gedurende het hele tijdperk van de amateurfilmcamera heeft Nederland een koningin als staatshoofd: Wilhelmina wordt opgevolgd door haar dochter Juliana, die daarna de troon aan Beatrix overdraagt. Op gezette tijden, zoals op Koninginnedag, tijdens troonsbestijgingen en jubilea van het koningschap, liet de koningin zich toejuichen door het Nederlandse volk. Wie een filmcamera bezat, zette deze uiteraard aan op zo'n feestelijke dag. Daarom bestaan er vandaag de dag nog vele uren amateurfilm met daarop Wilhelmina, Juliana en Beatrix, vastgelegd door gewone Nederlanders. Dat filmmateriaal laat zien hoe we ons verhouden tot ons staatshoofd, hoe die relatie langzaam maar zeker verandert, en hoe de invulling van het koningschap verandert.
Tijdens een groot deel van de vorige eeuw bestond het weekend niet. Werken en naar school gaan deden we zes dagen in de week, alleen de zondag was een vrije dag. De roep om meer vrije tijd klonk steeds luider. Werknemers, georganiseerd in vakbonden, gingen hier en daar zelfs in staking om kortere werkweken af te dwingen. Vanaf ongeveer 1960 werd het werkelijkheid voor de meeste Nederlanders: twee dagen vrij.
De liefde, in al z'n facetten, en hoe de invulling daarvan veranderde.
Hoe we eruitzagen, hoe dat veranderde, en hoe dat is vastgelegd door de amateurfilmers van Nederland.
Ziek-zijn en gezond-zijn in het Nederland van de afgelopen eeuw is van dichtbij vastgelegd door de amateurfilmers van ons land.
Deze aflevering laat zien hoe het beeld van onze straten in korte tijd drastisch veranderde, met speciale aandacht voor de straat in oorlogstijd.
Echt koude winters hebben we al lange tijd niet meer gehad. Winters met dikke pakken sneeuw, waarin we wekenlang konden schaatsen en waarin de Elfstedentocht een serieuze optie was. In het tijdperk van de amateurfilm kwamen dergelijke winters veel vaker voor. De barre winters van vroeger waren een favoriet onderwerp voor de Nederlandse amateurfilmers: dikke ijsvloeren, sneeuwpoppen, sneeuwballengevechten en andere winterpret. Films die laten zien hoe we met de auto over het IJsselmeer van Noord-Holland naar Friesland konden rijden, maar ook met beelden van de overlast. Ook is er aandacht voor de zeer koude winters tijdens de oorlogsjaren.
Uit het Keurslijf, gaat over hoe de plek van Nederlandse vrouwen in de samenleving in een eeuw tijd compleet verandert. Als er iets spectaculair verandert tijdens het tijdperk van de amateurfilm, dan is het de plek die Nederlandse vrouwen innemen in het dagelijks leven.
Veel Nederlanders kopen een filmcamera om het opgroeien van hun kinderen in alle facetten vast te leggen. Dat begint al bij de geboorte en alle rituelen die daarbij horen. In de jaren daarna geldt dat ook voor het leren lopen en fietsen, netjes eten, tandenpoetsen, wassen en alle andere terugkerende opvoedroutines. Elk stapje in het proces van opgroeien is terug te zien op films die gewone Nederlanders maken. Wat vooral opvalt is dat er minder dan nu tijd en ruimte is voor de individuele wensen van een kind. Ouders zijn vaak blij als ze alle kinderen kunnen voeden en kleden. Langzaam maar zeker verandert dat allemaal.
Gedurende het tijdperk van de amateurfilm speelt de kerk een grote rol in het dagelijks leven van veel Nederlanders. Dat begint al bij de doop, en blijft zo tot het einde van het leven. Voor de maaltijd en voor het slapengaan wordt gebeden, zondag staat in het teken van kerkbezoek. Katholieke kinderen gaan ter communie, de pastoor of dominee komt op huisbezoek. Alles in het leven verloopt langs verzuilde lijnen. Katholieken en protestanten hebben eigen scholen, sportclubs, arbeidersverenigingen, kranten, ziekenhuizen, kaartclubs, biljartverenigingen en muziekkorpsen. Soms ook eigen groenteboeren, kruideniers en slagers. Twee geloven op een kussen, daar doen we niet aan. Een Zeeuwse amateurfilm laat gereformeerde mannenbroeders zien die voor de achterban hoogstpersoonlijk de leesmap samenstellen. Want lang niet elk tijdschrift is geschikt.
Oud ben je vaak al jong in de tijd van de filmcamera, zo laten de beelden zien die gewone Nederlanders de afgelopen eeuw maken.
Nederlandse kinderen van arbeiders en kleine middenstanders gaan in het tijdperk van de amateurfilm voor het overgrote deel naar de ambachtsschool, huishoudschool of mulo. Op de vele amateurfilms, vaak gemaakt door filmende leraren of ouders, is het dagelijks leven op die scholen te zien. De vele vakken waarin les wordt gegeven, de schoolkampen, sportdagen en schoolfeesten. Dit keer over de middelbare school van de 'gewone Nederlander'. Wim Daniëls, zelf trots oud-leerling van de mulo, gaat op bezoek bij een voormalig klasgenoot.
Nederlanders die voor kortere of langere tijd naar Nederlands-Indië gaan, nemen als het even kan een filmcamera mee. Vaak wordt die speciaal voor dat doel aangeschaft. Elk aspect wordt vastgelegd.
Aan de hand van amateurfilms wordt het verhaal van het boerenleven in Nederland verteld en hoe dat in een eeuw tijd volledig veranderde. Oude films laten zien hoe Nederland nog een agrarische samenleving was, de kleine boer was de norm. Het waren gemengde bedrijven met wat rondscharrelende dieren en gewassen voor eigen gebruik. Het werk ging grotendeels met de hand en de kinderen hielpen al jong mee. En de boer scharrelde in feite ook zijn eigen inkomen bij elkaar. Door de oprukkende mechanisering veranderde alles razendsnel.
Hoe was het om de afgelopen eeuw in de grote Nederlandse steden te wonen en hoe veranderde dat in de tijd? Huizen in veel wijken in Rotterdam, Utrecht en Amsterdam zijn inmiddels onbetaalbaar voor de meeste mensen, maar dat is een heel recente ontwikkeling. Amateurfilms gemaakt aan het begin van de vorige eeuw laten straatarme, verkrotte buurten zien, met een leven dat zich noodgedwongen grotendeels op straat afspeelde. Er heerste armoede en werkloosheid. Perioden van werkloosheid of juist economische groei, de oorlog en tal van andere factoren maakten dat de stad afwisselend in trek was of juist impopulair.
Filmen kon in de oorlog levensgevaarlijk zijn, maar toch waren er Nederlanders met een filmcamera die de grote en kleine gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog in hun eigen omgeving hebben vastgelegd. In de afgelopen jaren is veel nieuw filmmateriaal opgedoken. Het zijn soms ronduit verbijsterende films, die de oorlog zelf van dichtbij laten zien. Bombardementen, Joodse Nederlanders die uit huis worden gehaald en zelfs beelden van de onderduik komen voorbij, zoals de beelden van het Joodse meisje Lea, dat in Friesland ondergedoken zat.
Amateurfilms laten zien hoe belangrijk de middenstand was, en ook hoe het overgrote deel daarvan in enkele decennia verdween. De consument wilde meer keuze en gemak, en lagere prijzen. Het gevolg daarvan was dat het grootwinkelbedrijf praktisch alle handel overnam. Voor kleine zaken was geen bestaansrecht meer. Die lagere prijzen en grotere keuze kwamen er, maar daarmee verdween ook een deel van de ziel van de gemeenschap. Ook aandacht voor de Joodse middenstanders die voor de oorlog overal hun zaakjes hadden.
Amateurfilms laten het ontstaan zien van de eerste jeugdculturen, zoals de nozems en later de hippies. Er zouden er nog vele volgen. Nederlandse jongeren eisen steeds meer een eigen plek op en willen voortaan hun eigen keuzes maken. Ze willen zich onderscheiden van hun ouders, maar net zo goed van andere jongeren. Met onder meer een portret van Haagse Rob, nozem van het eerste uur, schrijfster Annegreet van Bergen over jong zijn in de jaren 50 en 60, en aandacht voor de verenigingen van plattelandsjongeren die overal in het land zaten.
Zomerse fenomenen zijn te zien op amateurfilms. Hoe bruin worden een doel van de zomer op zich was, na eerst goed verbrand te zijn. Hoe lokale evenementen als de Vierdaagse van Nijmegen, de TT van Assen en de vele kermissen overal in het land onlosmakelijk met de zomer verbonden zijn. Net als strandbezoek, met zelfgesmeerde boterhammen in de tas, en het zwembad. De vele zomerse amateurfilms vormen samen ook een ode aan Nederland als vakantieland. Met de klimaatverandering en het groeiende ongemak dat veel mensen ervaren bij vliegreizen, onvermijdelijk ook het vakantieland van de toekomst.
Films die gewone Nederlanders maakten in hun eigen omgeving tonen hoe ons land tussen september 1944 en mei 1945 werd bevrijd van de Duitse bezetter. Omdat veel amateurfilmers tijdens de oorlogsjaren een laatste filmrol hadden bewaard voor de dag waarop de bevrijding eindelijk een feit zou zijn, kunnen we vandaag de dag nog van provincie tot provincie, van stad tot stad zien hoe die bevrijding verliep. En hoe daarop het grootste feest uit de geschiedenis losbarstte.
De Nederlandse man heeft het niet makkelijk vandaag de dag. Nog maar kortgeleden waren zijn positie en status onomstreden. Hij werkte hard, was de kostwinner van het gezin en werd verder op z'n wenken bediend door z'n vrouw.
We hebben er allemaal op gezeten en we hebben er talloze herinneringen aan: de lagere school. We leren er lezen en schrijven, optellen, aftrekken en vermenigvuldigen. We worden er bekend met de kaart van Nederland en de hoofdsteden van Europa. We leren er luisteren en gehoorzamen. Het is onze eerste kennismaking met de grote wereld. Er zijn door ouders, juffen, meesters en schoolhoofden veel mooie amateurfilms gemaakt op lagere scholen.
Er zijn er inmiddels ruim 9 miljoen van in Nederland: auto's. Velen zijn verknocht aan hun auto en zijn er met geen campagne of maatregel uit te krijgen. De komst van de auto - grofweg een eeuw geleden - heeft een onvoorstelbaar grote invloed gehad op ons dagelijks leven en op het uiterlijk van ons land. Hij is het symbool geworden van de individuele vrijheid die vandaag de dag voor veel mensen hoog in het vaandel staat. Ook in deze uitzending historische filmbeelden van autoraces op het circuit van Zandvoort.
De manier waarop we met onze gezondheid bezig zijn, is volledig veranderd in een eeuw tijd. Sporten en gezond eten, aan het begin van het filmtijdperk waren dat geen zaken waar gewone mensen zich mee bezig hielden. Overleven, dat had de prioriteit. Genoeg te eten, een dak boven je hoofd en verder bidden dat iedereen gezond bleef. We aten ondertussen best gezond, maar dat was vooral omdat er nu eenmaal nauwelijks iets anders voorhanden was dan onbewerkt, 'echt' eten: aardappelen, groenten, brood en zuivel. Met het vorderen van de eeuw begint steeds meer het besef door te dringen dat sporten een goed idee is.
In de vroege jaren van de filmcamera kwam er nauwelijks een Nederlander in het buitenland. We hadden er geen geld voor, geen tijd voor en bovendien: hoe moest je je verstaanbaar maken? De meeste mensen spraken geen andere talen. Zo was het buitenland in de vooroorlogse jaren het exclusieve terrein van een kleine groep bevoorrechte Nederlanders. Dat alles veranderde. We kregen meer geld en meer tijd en begonnen schoorvoetend het buitenland te ontdekken.
