Op 24 en 25 maart vindt in Nederland de nucleaire topconferentie plaats ter bestrijding van nucleair terrorisme. Juist Nederland heeft grote voorraden plutonium en uranium, laat Diederik Jekel zien. André Kuipers onderzoekt een nieuwe techniek, tDCS, die met behulp van kleine elektrische stroompjes je brein beter laat functioneren. Kuipers ontmoet Mario, die moeite heeft met spreken sinds hij een beroerte kreeg. Dankzij tDCS herstelt hij sneller. Maar deze vorm van breindoping is ook populair onder gamers en jongeren.
Doping voor het brein, intelligente voedselverpakkingen en oeroude mammoetpoep.
Wat hebben wetenschappers te zeggen over ons persoonlijk leven, onze wereld, de actuele onderwerpen van vandaag en onze toekomst? Ruimtevaarder en wetenschapper André Kuipers, wetenschapsjournalist Diederik Jekel, taalwetenschapster en journaliste Liesbeth Staats en Klokhuis-presentator Bart Meijer maken elke week op hun eigen manier reportages over nieuwe wetenschappelijke onderzoeken. Deze aflevering: knallende bellen, bodemverzakking in Limburg en levende batterijen in de Noordzee.
Wiskunde redt mensenlevens, de Hannover Messe & antidepressiva en agressie.
Wat hebben wetenschappers te zeggen over ons persoonlijk leven, onze wereld, de actuele onderwerpen van vandaag en onze toekomst? Ruimtevaarder en wetenschapper André Kuipers, wetenschapsjournalist Diederik Jekel, taalwetenschapster en journaliste Liesbeth Staats en Klokhuis-presentator Bart Meijer maken elke week op hun eigen manier reportages over nieuwe wetenschappelijke onderzoeken. Deze aflevering: zonnestormen voorspellen, besmet door het toilet & alternatieven voor proefdieren.
Genezen door elektrische stimulatie van zenuwen, levenslengte voorspellen aan de hand van telomeren en wat kunnen robots leren van de natuur?
Het klonen van dieren is verboden in Nederland maar De Kennis van Nu ontdekte dat er wel degelijk gekloonde dieren zijn in Nederland. En een nieuwe test voorspelt reactie in schietincidenten.
Wat hebben wetenschappers te zeggen over ons persoonlijk leven, onze wereld, de actuele onderwerpen van vandaag en onze toekomst? Ruimtevaarder en wetenschapper André Kuipers, wetenschapsjournalist Diederik Jekel, taalwetenschapster en journaliste Liesbeth Staats en Klokhuis-presentator Bart Meijer maken elke week op hun eigen manier reportages over nieuwe wetenschappelijke onderzoeken.
Kunnen we het brein hacken & Stephen Hawking in Nederland
André Kuipers ontdekt de wetenschap achter strafschoppen, Diederik Jekel traint voor de marathon en springen als een kangoeroe.
In mei kon hij nog geen 100 m hardlopen en in oktober is hij klaar voor de marathon van Amsterdam. Wetenschapsjournalist Diederik Jekel is veranderd van een zwaarlijvige inactieve roker in een slanke sportman. Met behulp van de wetenschap lukt het hem binnen vier maanden om fit genoeg te zijn om 42 km en 195 m binnen vijf uur af te leggen. Maar de eerste uitzending bevat nog meer nieuws over sport. In een bijdrage van arts/astronaut André Kuipers onthullen we een nieuwe verklaring voor zeldzame, maar zeer dramatische gevallen van hartfalen bij sporters. En dé wetenschapper die betrokken is bij de training van Italiaanse topwielrenners, zoals tourwinnaar Nibali vertelt in de uitzending hoe hij ervoor zorgt dat zij het net wat langer volhouden dan de rest.
Vandaag onder meer: de slurf van een olifant is flexibel en sterk maar ook nauwkeurig genoeg om een klein nootje van de grond op te rapen. Het inspireerde ingenieurs van een hightechbedrijf om een zachte robotarm te ontwikkelen.
De Kennis van Nu over een unieke manier van kustbescherming: de Zandmotor. Zorgt de Zandmotor van Ter Heijde voor een wereldrevolutie in de strijd tegen het stijgende water? Wetenschappers zijn lyrisch, vissers boos. De Kennis van Nu volgt een internationaal onderzoeksteam op de Zandmotor en doet een aantal opmerkelijke ontdekkingen.
André Kuipers en Diederik Jekel volgen de missie van ruimtesonde Rosetta, die al tien jaar onderweg is met een uniek doel: landen op een komeet. Slaagt de missie?
De landing van Philae, de eerste resultaten, Dolfijnen kunnen ongelooflijk snel en efficiënt zwemmen. De staart van een dolfijn is de inspiratiebron voor een opzienbarend schip, dat zowel zuiniger als stiller vaart.
Het plantenhormoon ethyleen dat uit de fruitschaal opstijgt zou er in de toekomst voor kunnen zorgen dat chirurgen beter gaan opereren.
Het raadsel van de hypoallergene hond,wetenschappers hebben ontdekt dat de rode verf in de schilderijen van Vincent van Gogh in hoog tempo vervaagt. Ze verwachten zelfs dat die over enkele decennia verdwenen is. Dit kan consequenties hebben voor de belichting in musea.
Eert uw bacteriën. Antibiotica hebben al miljoenen levens gered, maar we doden met deze medicatie niet alleen de ziekmakende bacteriën. De Amerikaanse microbioloog Martin Blaser waarschuwt dat het massaal uitroeien van bacteriën in je lichaam niet zonder gevolgen blijft. De opmars van welvaartsziekten zoals astma, diabetes en obesitas is volgens hem grotendeels te wijten aan het ontbreken van bepaalde bacteriën in je lichaam. Presentatrice Liesbeth Staats ontmoet Martin Blaser in het museum Micropia.
Wetenschapsprogramma met André Kuipers, Diederik Jekel, Liesbeth Staats en Bart Meijer. Met speciale straatverlichting gaat de wetenschap de agressie op het Stratumseind in Eindhoven te lijf. Het is dé plek voor de uitgaande jeugd, maar inmiddels berucht vanwege de vele geweldsconflicten. Om het gebied veiliger te maken vormen wetenschappers het om tot een 'levend laboratorium'. Lukt het om de agressie in te dammen met behulp van licht? De Kennis van Nu is erbij wanneer de lampen voor het eerst aan gaan.
De Kennis van Nu heeft exclusieve toegang tot een hermetisch afgesloten vulkaangebied in IJsland. Ruim vier maanden geleden begon daar de Bárdarbunga vulkaan uit te barsten. En nog steeds komen er enorme hoeveelheden lava uit de vulkaan gespoten, wat de uitbarsting wereldwijd tot de grootste van de afgelopen 200 jaar maakt. Diederik Jekel onderneemt een helse tocht om bij de Bárdarbunga vulkaan te komen, waar hij een lavamonster wil nemen. De lava vertelt ons hoe gevaarlijk de uitbarsting van de Bárdarbunga voor Nederland en de rest van Europa kan zijn
Waarom heeft het Concertgebouw zo'n unieke akoestiek en hoe kun je het in andere concertzalen verbeteren? De Kennis van Nu gaat met hulp van zangeres Shirma Rouse, het Nederlands Blazers Ensemble en akoestiek experts op onderzoek uit.
Zoönosen zijn ziekten die van dieren op mensen worden overgedragen. Ebola en SARS zijn de bekendste, maar ook dichter bij huis zijn voorbeelden te vinden: vogelgriep, Q-koorts, de ziekte van Lyme. Liesbeth Staats gaat op zoek naar de ziekten die wij opdoen uit de natuur.
Wetenschapsprogramma met André Kuipers, Diederik Jekel, Liesbeth Staats en Bart Meijer.
Een bijzondere aflevering van het NTR-wetenschapsprogramma De Kennis van Nu. Verslaggever Bart Meijer bezoekt de westkust van Antarctica, het gebied waar de gevolgen van de wereldwijde klimaatverandering het meest in het oog springen. Hij volgt Nederlandse wetenschappers die in dit schitterende gebied onderzoek doen naar klimaatverandering.
Bart gaat mee aan boord van onderzoeksschip de James Clark Ross voor een spannende ontdekkingsreis. Wat is de rol van de oceaan in het opwarmende klimaat?
De onterechte veroordeling van volkomen onschuldige verdachten zoals in de Schiedammer Parkmoord en de zaak Lucia de Berk hebben Nederland geschokt. In de Kennis van Nu laten de wetenschappers van het Nederlands Forensisch Instituut zien wat er is veranderd aan hun werkwijze om dit soort drama's te voorkomen. Diederik Jekel is betrokken bij een moordzaak en hij heeft de schijn tegen. De wetenschappers van het NFI moeten achterhalen wat er gebeurd is en gebruiken daar nieuwe technieken voor.
Ons brein wordt dagelijks overladen met appjes, mailtjes en Facebookberichten. Informatie waar we ook op moeten reageren. Wat doet dit met ons? In de Kennis van Nu nemen we een kijkje in het constant geprikkelde en afgeleide brein.
André Kuipers neemt ons mee de ruimte in, naar de Hubble-telescoop, die al 25 jaar foto's maakt van planeten, sterren en gassen. Het is bijna 25 jaar geleden dat de Hubble-ruimtetelescoop werd gelanceerd. Sindsdien zweeft deze telescoop in de ruimte en maakt foto's van planeten, sterren en gassen waarmee wetenschappers belangrijk onderzoek kunnen doen. André Kuipers neemt ons mee de ruimte in, naar onbekende werelden die door Hubble zijn vastgelegd. Ook ontmoet André een collega-astronaut, de Zwitser Claude Nicollier, die Hubble goed kent. Hij was één van de wetenschappers die in de ruimte enkele vitale herstelwerkzaamheden aan de telescoop heeft verricht.
Wie zijn verantwoordelijk voor de gruweldood van bruinvissen in de Noordzee? Al een paar jaar spoelen er zwaar verminkte bruinvissen aan op het Noordzeestrand. De doodsoorzaak was een raadsel. De Kennis van Nu volgt het spoor dat leidt naar een zeeroofdier met een zeer hoog knuffelgehalte: de grijze zeehond.
Een liter vloeibaar Gronings gas bevat evenveel energie als 3500 AA-batterijen. Het is dus niet gek dat we voorlopig geen afscheid willen nemen van al die energie die in Groningen uit de grond komt. Maar wat doen we tegen de aardbevingen? Diederik Jekel onderzoekt hoe al die huizen en monumenten in Noord-Groningen beschermd kunnen worden tegen aardbevingen. Én hij onderzoekt een manier om de gaskraan vól open te zetten, zonder dat er aardbevingen ontstaan
Nederlandse wetenschappers werken hard aan een vaccin tegen malaria. Zij gebruiken de nieuwste technieken om de malariaparasiet genetisch te modificeren en deze vervolgens in het lichaam te brengen. De genetisch gemodificeerde parasiet moet mensen immuun maken voor malaria. Malaria is een van de voornaamste doodsoorzaken ter wereld: elk jaar sterven er ongeveer een miljoen mensen aan. Toch zijn er ook wetenschappers die geen voorstander zijn van de ontwikkeling van een vaccin. Zij willen malaria bestrijden met simpelere middelen: kooitjes die muggen lokken met speciale geurstofjes, of speciale muggennetten. Wat is de beste methode om malaria tegen te gaan?
Er is nog steeds een groot tekort aan donororganen. Omdat elk beschikbaar gesteld orgaan een mensenleven kan redden, wordt er alles aan gedaan om donororganen zo goed mogelijk te beschermen tegen de schade die ze oplopen zodra de donor overlijdt. Liesbeth Staats onderzoekt hoe donororganen beademd, gevoed en in winterslaap gebracht worden.
Bij de politie in Londen werkt een speciaal team van agenten, de Super Recognisers. Zij zijn exceptioneel goed in het herkennen van gezichten. Tijdens de rellen in Londen in 2011 werden 5000 mensen opgepakt. Via bewakingsbeelden werden 1300 mensen herkend door de Super Recognisers, slechts één persoon door de computer. Er wordt veel geld gestopt in de ontwikkeling van computers die gezichten moeten herkennen. De vraag is of ze er ooit zo goed in kunnen worden als mensen. Nieuwe ontdekkingen aan de Universiteit van Amsterdam zijn echter veelbelovend.
Terwijl buiten de lente raast, ontdekt Diederik Jekel in het lab dat je leven ook kunt maken in een petrischaaltje. Interviews met Craig Venter, de man die als eerste kunstmatig DNA in een cel wist te bouwen en zo een nieuwe diersoort creëerde, en met de Nederlandse wetenschappers Cees Dekker en Bert Meijer die allebei in hun laboratoria aan kunstmatig leven werken. De Kennis van Nu over het maken van leven.
Op 21 april is in Boerhaave in Leiden de Nederlandse finale van FameLab, de internationale wedstrijd voor wetenschapscommunicatie van de British Council en Cheltenham Festivals. De Kennis van Nu volgde de finalisten tot en met de bekendmaking van de winnaar. De Britse versie van FameLab bestaat al tien jaar en heeft zich daarna uitgebreid naar meer dan 25 landen, sinds vorig jaar ook Nederland. Doel is om jonge beta-wetenschappers uit hun collegezaal te halen en te laten vertellen over hun onderzoek. Dat is nog niet gemakkelijk, want zie maar eens om een ingewikkeld en gedetailleerd wetenschappelijk onderzoek in drie minuten (zonder powerpoint!) voor het voetlicht te brengen.
Een lentewandeling door het bos is niet zonder gevaar, want het stikt er van de teken. Jaarlijks krijgen ruim 1,5 miljoen mensen een tekenbeet, waardoor ze de ziekte van Lyme kunnen oplopen. Maar hoe weet je nu eigenlijk of je de ziekte van Lyme onder de leden hebt? Deze vraag is de basis van een conflict tussen wetenschappers, medici, en patiënten. Er is een wildgroei aan bloedtesten die zouden moeten vaststellen of iemand de ziekte heeft opgelopen. Het blijkt dat geen van deze testen er goed in slaagt de ziekte op te sporen: sommige testen missen meer dan helft van de ziektegevallen. Dit terwijl de bloedtest vaak bepaalt of een patiënt behandeld wordt of niet. Blijft behandeling uit, de kan de ziekte ernstige vormen aannemen. Nederlandse patiënten wijken uit naar het buitenland voor hun diagnose en behandeling.
Een kunstbiljarter die feilloos een onmogelijke bal raakt, een violist die blindelings een fantastische partituur speelt, een darter die koelbloedig 180 gooit, of een freerunner die schijnbaar moeiteloos van het ene naar het andere dak springt. Youtube staat er vol mee: filmpjes van geweldige menselijke prestaties. Maar hoe is het mogelijk dat wij mensen dit kunnen? Bart Meijer gaat voor de Kennis van Nu op onderzoek uit. Samen met bewegingswetenschapper Bert Otten, cognitief psycholoog Harold Bekkering en biomechanisch ingenieur Martijn Wisse ontdekt hij dat wij niet alleen ons brein zijn, maar ook een behoorlijk slim lichaam hebben.
Wetenschapsprogramma van de NTR met André Kuipers, Diederik Jekel, Liesbeth Staats en Bart Meijer.
Deze zomer probeert presentator Diederik Jekel af te vallen met behulp van de wetenschap! Maar helpt dat? Bekijk het resultaat.
We redden de verkeerde bij! De honingbij staat volop in de belangstelling en kan op de verzorging en bescherming van imkers rekenen. Maar de wilde bijen, zoals hommels en andere soorten die geen honing produceren, moeten zichzelf zien te redden. De helft van alle Nederlandse wilde bijensoorten wordt met uitsterven bedreigd. Dat is niet alleen vervelend voor de bijen zelf, maar ook voor de boeren die deze gratis arbeidskrachten keihard nodig hebben om de gewassen te bestuiven. Diederik Jekel zoekt uit hoe we de onmisbare wilde bij kunnen redden.
Diederik Jekel onderzoekt met onderwaterarcheoloog Martijn Manders een scheepswrak uit de 17e eeuw. Met hulp van specialisten reconstrueren ze de dramatische geschiedenis van dertig mannen die de gevaren van de poolzee overleefden en in het zicht van de haven ten onder gingen. In Nederland liggen honderden scheepswrakken, daterend van de oudheid tot de recente geschiedenis. Historisch onderzoek naar één van de wrakken maakt duidelijk dat archeologie kan laten zien hoe het er echt aan toe ging op schepen. Een multidisciplinair team van archeologen, houtdeskundigen en historici reconstrueert de geschiedenis van de OVM 12. Een schip dat in de tweede helft van de zeventiende eeuw in de monding van de Maas op een zandbank liep en verging, na een lange reis voor de walvisvaart bij Groenland
Als een echte Nils Holgersson vliegt onderzoeker Thomas Lameris met de Brandgans mee naar een broedgebied in Arctisch Rusland. Hij weet waar zijn ganzen heen gaan, maar niet welke route ze nemen en hoe ze hun reis plannen. Daarom heeft Thomas vorig jaar veertig ganzen met een GPS-logger uitgerust. Dat apparaat slaat elke vijf minuten exact de locatie op waar de gans zich bevindt. Nu gaat Thomas terug naar Rusland om de ganzen met loggers terug te vinden en de data te downloaden. De Kennis van Nu gaat mee op expeditie en verblijft drie maanden in een oud Sovjet-weerstation op de toendra, voor het echte veldwerk.
Je staat er niet vaak bij stil, maar lezen is een van de belangrijkste activiteiten die we op een dag uitvoeren. Constant moeten we ons door een brei van woorden heen werken en hebben vaak te weinig tijd om dat effectief te doen. Waarom zijn we dan niet actiever bezig om beter en sneller te kunnen lezen? Volgens snellezers kunnen we met een aantal simpele trucjes onze leessnelheid enorm opkrikken en zo veel tijd besparen. Maar wat zegt de taalwetenschap hierover? Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen gaan op zoektocht door de wondere wereld van het lezen. Ze ontdekken dat onze ogen veel op stuiterballen lijken die hyperactief door de tekst heen springen en dat je toch nog kunt lezen als je ltteres van de wrooden in een tkset dooreklaar huseslt. Ze doen experimenten met kinderen op leesles om te zien hoe mensen leren lezen. Als we leren lezen moeten onze hersenen elke klank en letter nog vertalen naar een betekenis. Hoe is het mogelijk om van haperende, langzame lezer een effectieve snellezer te worden? Op het eerste Nederlands Kampioenschap Snellezen zien we de echte snellezers in actie.
De hond van Diederik Jekel, Turbo, kijkt graag televisie. Maar als Diederik een stok weggooit, brengt hij die niet terug. Diederik vraagt zich af hoe slim Turbo eigenlijk is. Hij gaat langs bij dr. Brian Hare (Duke University), wereldwijd de bekendste onderzoeker op het gebied van hondenintelligentie. Hij toonde aan dat honden begrijpen wat we bedoelen als je iets aanwijst, dat kunnen katten en chimpansees bijvoorbeeld niet. Ook gaat hij langs bij chimpansee-onderzoeker prof. Frans de Waal (Emory University). De Waal stelt dat veel dieren slimmer zijn dan we denken.
Dagelijks worden in Nederland meer dan 120 mensen getroffen door een beroerte. Op jaarbasis gaat het om 47.000 mensen. De gevolgen daarvan zijn enorm. Beroertes zijn de tweede doodsoorzaak bij vrouwen en de derde bij mannen in Nederland. Ze zijn tevens de belangrijkste veroorzaker van invaliditeit. Wetenschappers en medici werken hard om de ernstige gevolgen van beroertes te beperken. De Kennis van Nu laat drie nieuwe behandelingen zien, die tot hoopgevende resultaten leiden. Het Academisch Medisch Centrum is één van de zeventien ziekenhuizen waar sinds kort een nieuwe techniek wordt ingezet. Een ploeg specialisten staat 24 uur per dag klaar om beroertes te behandelen. Ze gebruiken daarbij een nieuwe techniek waarbij de bloedprop die de bloeddoorstroming in de hersenen belemmert uit de hersenen wordt verwijderd. Belangrijk voor een succesvolle ingreep is snelheid. Hoe eerder je in het ziekenhuis bent, hoe minder schade er door het zuurstoftekort ontstaat. De slogan is dan ook: Tijd is brein. Het revalideren na een beroerte is vaak een moeizame weg. In revalidatiecentrum De Trappenberg in Huizen wordt met fysiotherapie geprobeerd mensen weer te leren lopen. Elektrische stimulatie van de beenspieren kan het brein helpen in de aansturing. In Enschede, bij Roessingh Centrum voor Revalidatie, kiezen ze voor een andere behandelwijze. Hier wordt getracht het lichaam aan te passen aan wat de hersenen nog wel kunnen. Dat gebeurt door spierwerking van de patiënt met 3D-apparatuur in kaart te brengen. Wat sturen de hersenen nog uit en tot welke motoriek leidt dat? Uiteindelijk leidt deze wetenschap tot een medische ingreep waarbij pezen op een andere plek op het bot worden vast gezet. Dat leidt tot spectaculaire resultaten.
21 oktober 2015, de dag waar Marty McFly uit Back to the Future (deel 2 uit 1989) naar toe reist. Hologrammen, telefoonbrillen, schoenen die zichzelf strikken, het kan niet op in de toekomst. Maar de toekomst is nu! Waar zijn de vliegende auto's en hover-skateboards? Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen gaan op zoek naar de techniek van de toekomst. Lukt het ze om net als in de film te vliegen?
In de strijd tegen Alzheimer heeft één onderzoeker een unieke en omstreden richting gekozen. Ze verzamelt levensbeschrijvingen en de hersenen van mensen die ouder worden dan honderd. Kortgeleden kwamen dertig springlevende deelnemers aan dit honderd-plus onderzoek voor een gezellig dagje bij elkaar. Hoe kan het toch dat juist deze zeer oude mensen vaak géén Alzheimer ontwikkelen? Wat hebben mensen die gezond honderd jaar en ouder worden wat de meeste mensen niet hebben? Zelfs optimisten die denken dat de kinderen van nu allemaal de honderdjarigen van straks zijn, weten niet hoe het komt dat de kans om bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer te krijgen bij honderdjarigen veel kleiner is dan bij jongere bejaarden. De Kennis van Nu volgt het werk van VU-onderzoeker dr. Henne Holstege. Zij onderzoekt zoveel mogelijk hersenen van overleden honderdplussers en ze speurt in het DNA naar het geheim van gezond oud worden. Diederik Jekel was aanwezig bij een unieke bijeenkomst waar 27 mensen van honderd jaar en ouder bij elkaar kwamen, onder wie Cor Burggraaff en Johan van Hulst. Mevrouw Burggraaff (100) rijdt nog dagelijks auto om boodschappen te doen en familie en vrienden te bezoeken. Johan van Hulst (104) is verzetsheld, politicus en pedagoog - en nog altijd erg bij de tijd.
Elisabeth van Nimwegen gaat op zoek naar het geheim van de kameleontong. Want zo'n flexibele, nauwkeurige en krachtige grijparm zou enorm handig zijn in de robotica: ideaal voor het betere sorteerwerk. Maar het mysterie van de kameleontong laat zich nog niet zo makkelijk ontrafelen. Een kameleon vangt zijn prooi door zijn tong met een enorme snelheid af te schieten. Het beest doet dit met zo'n kracht en zo'n nauwkeurigheid dat een nietsvermoedende sprinkhaan geen schijn van kans maakt. Zelfs hagedissen en kleine vogeltjes zijn hun leven niet zeker met een kameleon in de buurt. Onderzoekers Johan van Leeuwen ( Wageningen Universiteit) en Jurriaan de Groot (Universiteit Leiden) wilden weten door welk mechanisme de kameleon zijn tong met zo'n grote snelheid weg kan schieten. Met behulp van een röntgen- en slow motion camera ontdekten ze dat een kameleon beschikt over een unieke biomechanische katapult. Maar niet alleen het schietmechanisme is bijzonder. Ook de grijptechniek van de kameleontong stelt onderzoekers voor vragen. Hoe kan het dat een kameleon prooien in alle vormen en maten, structuren en gewichten zonder probleem kan grijpen en vasthouden? Het antwoord lijkt te liggen in de combinatie van plakkerigheid met een zuignapsysteem. Bij het Duitse bedrijf FESTO doen ingenieurs een eerste poging doen om deze kameleontongtechniek in te zetten in de industrie.
Stilstand is het tegendeel van beweging, ruimte is iets anders dan tijd, of toch niet? Veel van wat de mensheid tot november 1915 voor vast en zeker hield, bleek een illusie. In november van dat jaar publiceerde Albert Einstein zijn beroemde algemene relativiteitstheorie. Stilstand is in de natuur hetzelfde als beweging en tijd is hetzelfde als ruimte. Het wetenschapsprogramma van de NTR De Kennis van Nu geeft u de gelegenheid een beetje gevoel te krijgen voor de bizarre waarheden van de relativiteitstheorie. Wie kijkt en oplet, zal de natuur nooit meer met dezelfde blik beschouwen. Presentator Diederik Jekel is, als natuurkundige, een grote fan van Einsteins werk. Hij laat zien hoe de relativiteitstheorie door Einstein is bedacht. In een voortrazende stoomtrein laat hij zien hoe tijd en snelheid niet absoluut, maar relatief zijn. In een sportauto voelt hij het effect van versnelling en vertraging. En in een speciaal onderzoeks-vliegtuig boven Zuid-Frankrijk ervaart hij de mooiste gedachte van Einstein: 'Als je valt, voel je de zwaartekracht niet'.
André Kuipers neemt ons mee de ruimte in, naar de Hubble-telescoop, die al vijfentwintig jaar foto's maakt van planeten, sterren en gassen.
Vanaf je geboorte worden je oren, ogen, neus, huid en tong gebombardeerd met informatie uit de wereld om je heen. Om al die info te verwerken is een goede samenwerking tussen zintuigen noodzakelijk, maar de manier waarop verschilt per persoon. De Kennis van Nu onderzoekt hoe onze zintuigen samenwerken en hoe dat soms kan ontsporen.
Bijna tien jaar is ruimtesonde New Horizons onderweg geweest, op weg naar de laatste Grote Onbekende van het zonnestelsel: Pluto. Hoe ziet deze nieuwe wereld er uit? Zijn er bergen, rivieren en misschien wel leven? Of is het een koude dode dwergplaneet, vol kraters? Pluto, het koude bolletje, draait zijn excentrieke baan in de verste uithoeken van het zonnestelsel. Elisabeth van Nimwegen wil graag de fascinatie voor de ruimte begrijpen. Astronaut André Kuipers en planeetonderzoeker Sebastiaan de Vet nemen haar mee op een reis naar dwergplaneet Pluto. Beetje bij beetje druppelen de foto's van de ruimtesonde New Horizons binnen. En wat er op te zien is? Wat weten we inmiddels over de ijzige dwergplaneet? Elisabeth ontdekt dat de koude kille wereld toch een behoorlijk warm hart blijkt te hebben.
De robots verlaten de fabriek en worden zichtbaar in de maatschappij. De robots waar iedereen het meeste mee te maken zal krijgen, zijn de zelfrijdende auto's. De komst van de robot-auto zorgt ervoor dat we steeds meer over moeten laten aan een machine. Durven we dat en zijn robots wel betrouwbaar? Hoe ziet een robot de wereld? Wat moet er gebeuren voordat jij de zelfrijdende auto de opdracht geeft je kind naar school te brengen? En hoe moeten wij en onze kinderen met robot-auto's leren omgaan? Diederik Jekel spreekt de belangrijkste wetenschappers over de onvermijdelijke opmars van de robots.
Cabaretier Hans Sibbel keek ruim twee jaar geleden de dood in de ogen toen bij hem een dodelijke auto-immuunziekte werd geconstateerd. Nu maakt hij weer grappen op het toneel omdat hij mede dankzij een konijn en celmateriaal van zieke kinderen is gered. De Kennis Van Nu reconstrueert deze wonderlijke genezing van Hans Sibbel.
Dirigeren: wat is het effect van dirigentenbewegingen? Wetenschappers uit Delft en Barcelona doen hier onderzoek naar. In een experiment met het Radio Filharmonisch Orkest studeert Diederik op een universele lichaamstaal waarmee dirigenten communiceren. Ook bekijkt hij wat een dirigent uitzonderlijk goed maakt en of elke dirigent echt een eigen geluid creëert.
In hoeverre staat jouw accent je succes in de weg? De Kennis van Nu doet een taalwetenschappelijk experiment en komt tot een schokkende conclusie: veel meer nog dan je uiterlijk of je naam, lijkt een accent te bepalen wat voor beeld andere mensen van je hebben. Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen verdiepen zich in de wereld van accenten en tongvallen. De Nederlandse taal kent een enorme diversiteit aan accenten en aan die accenten zijn vaak sterke vooroordelen gekoppeld. Hier is echter nog weinig onderzoek naar gedaan. Om die reden heeft de NTR in samenwerking met Nederlandse taalwetenschappers een Groot Nationaal Onderzoek opgezet: Sprekend Nederland. Met de Sprekend Nederland-app willen zij ontdekken hoe divers het gesproken Nederlands nog is anno 2016 en welke vooroordelen er bestaan over Nederlandse accenten. Diederik en Elisabeth bekijken de wetenschap achter Sprekend Nederland en ontdekken dat een accent enorm belangrijk is voor het beeld dat anderen van je hebben. Volgens taalwetenschapper Stefan Grondelaers is dit 'een explosief onderwerp met grote maatschappelijke implicaties.' Het blijken namelijk vooral Marokkaanse Nederlanders te zijn die last hebben van negatieve beeldvorming omtrent accenten. Hun manier van spreken wordt door andere Nederlanders vaak gezien als minderwaardig, en hun accent staat maatschappelijk succes dan ook in belangrijke mate in de weg.
In deze aflevering de Amerikaan Molaison, de man zonder geheugen. Hij verloor in 1953 na een hersenoperatie zijn jeugdherinneringen, maar wist nog wel de presidenten van de Verenigde Staten te noemen. Hersendeskundige Suzanne Corkin onderzocht hem vijftig jaar lang en kwam tot opmerkelijke conclusies. Na zijn dood in 2008 werd zijn brein op microscopisch niveau nader bekeken. Verder het wekelijkse wetenschapsnieuws en de rubriek 'Ik zie wat jij niet ziet', waarin wetenschappers een wonderlijke fascinatie met ons delen.
In deze uitzending staat de kracht van poep centraal: het microbioom kan je ziek maken, het kan je beter maken en het kan ook fungeren als verklikker voor ziektes. Terwijl in Het Leids Universitair Medisch Centrum darmpatiënten een poeptransplantatie kunnen krijgen bij de pas geopende feces transplantatiebank, doet het AMC onderzoek naar de effecten en verdere ontwikkelingen van deze methode. De Universiteit Utrecht bestudeert de rol van de darmen bij autisme en in het VUmc spoort een elektronische neus ernstige darmziekten op bij premature baby's. Verder het belangrijkste wetenschapsnieuws en de rubriek 'Ik zie wat jij niet ziet', waarin wetenschappers een wonderlijke fascinatie met ons delen. De Kennis van nu is het wetenschapsprogramma van de NTR met presentatoren Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen.
Voor lawines kan worden gewaarschuwd, maar wanneer de sneeuw precies gaat schuiven is nauwelijks te voorspellen. Hierdoor vinden ieder jaar tientallen skiërs en klimmers de dood. Een aantal Nederlandse onderzoekers probeert met nauwkeurig onderzoek in de Alpen grip te krijgen op lawines. Door goed te begrijpen hoe de structuur van sneeuw verandert nadat het gevallen is, kan voorspeld worden op welke plekken lawines ontstaan. Ook proberen de wetenschappers door te luisteren naar de beweging van de sneeuw te voorspellen of een lawine aanstaande is. De Kennis van Nu is op bezoek bij Nederlandse lawineonderzoekers in Zwitserland. Op zoek naar de geheimen van het witte gevaar.
Diederik Jekel ontvangt op de Rijksuniversiteit Groningen Dr. Jacqueline Stefels en Dr. Maria van Leeuwe die op Antarctica onderzoek hebben gedaan naar de invloed van algen op het klimaat. De Antarctische alg blijkt een stofje te produceren dat voor zonwering zorgt dus ook voor verkoeling van de opwarmende aarde. Elisabeth van Nimwegen vraagt prof. Marten Scheffer, die kantelpunten in het milieu bestudeert en erin geslaagd is troebele Hollandse meertjes weer helder te krijgen, hoe zo'n klein algje enorm effect kan hebben.
Een collectie van 1500 schedels van Amsterdamse kinderen uit de 19e eeuw ligt bij de afdeling archeologie aan de Universiteit van Amsterdam. Fysisch antropologe Liesbeth Smits onderzoekt hoe het gesteld was met de gezondheid en de mate van ondervoeding van deze kinderen. Grotendeels waren de kinderen afkomstig uit het Maagdenhuis in Amsterdam, vroeger een weeshuis voor meisjes en tegenwoordig het pand waar het bestuur van de UvA in zetelt. Veel weeskinderen leden aan vitaminegebrek, bloedarmoede en ziektes als aangeboren syfilus. In deze uitzending van De Kennis van Nu duiken Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen het leven in van een van de weesmeisjes: Maria Elisabeth Frankenhuizen. Zij overleed op elfjarige leeftijd in het weeshuis. Wat at zij? Waar in de sloppen van de Jordaan woonde zij voordat ze wees werd? Was ze ziek en leed ze inderdaad honger? Haar schedel vertelt ons het verhaal van het leven van alledag in de Nederlandse steden. In het isotopenlab aan de Vrije Universiteit kan aan de hand van een tand van Maria verteld worden of zij genoeg voedingsstoffen binnenkreeg.
Bestaat buitenaards leven? Een van de grote vragen waar niet alleen liefhebbers van sciencefiction maar ook serieuze wetenschappers zich al eeuwen mee bezighouden. Komende week vertrekt een missie die op zoek gaat naar tekenen van buitenaards leven: ExoMars. En De Kennis van nu zoekt mee. Terwijl Diederik Jekel bedenkt wat de voorwaarden voor leven zijn en fantaseert over hoe dat leven er uit kan zien, onderzoekt Elisabeth van Nimwegen bij de ESA wat de wetenschappers precies van plan zijn met ExoMars. Bovendien spreekt ze hoogleraar planetaire exploratie Bert Vermeersen die naar buitenaards leven speurt op een onverwachte plek, en planeetonderzoeker Daphne Stam die de rollen omdraait en als een alien naar de aarde kijkt.
Vijf jaar geleden ging er in Amsterdam een bijzonder team van start om te voorkomen dat kwetsbare kinderen op latere leeftijd ontsporen. Het gaat om kinderen vanaf vijf jaar oud die, vanwege een criminele broer, op de radar komen van het Preventief Interventie Team of vanwege agressief of grensoverschrijdend gedrag op de basisschool. Wetenschappers en hulpverleners werken nauw samen om de sociale ontwikkeling van de kinderen de goede kant op te buigen. Bij 70 tot 75% van de kinderen heeft de aanpak een positief effect. Daarom willen nu ook andere steden de preventieve interventie gaan invoeren.
Natuurkundige Diederik Jekel is zeventien jaar wanneer bij hem diabetes type 1 geconstateerd wordt. Twee dagen ligt hij in coma in het ziekenhuis en wekenlang blijft hij thuis van school. Zijn leven is van de een op de andere dag ingrijpend veranderd. Nu wil hij weten hoe ver de wetenschap is met oplossingen voor deze ziekte, gaat men diabetes ooit kunnen genezen? Bij diabetes type 1 stopt je lichaam met het aanmaken van insuline en moet je dit zelf dagelijks, meerdere keren inspuiten. Behalve dat hij zo afhankelijk is, is Diederik zich ook bewust van de gevaren. Het kan je nieren beschadigen, je ogen en je hebt een grotere kans op een beroerte of hartinfarct. In Nederland zijn er ruim een miljoen diabetespatiënten en de verwachting is dat dit in 2030 gestegen is tot ruim 1,2 miljoen. Ongeveer een tiende hiervan heeft diabetes type 1. Diederik gaat langs bij diverse mensen die naar oplossingen zoeken. Zo traint Greetje Veneboer diabetes hulphonden, die kunnen ruiken of de bloedsuikerspiegel te hoog of te laag is en daardoor in gevaarlijke situaties terecht kunnen komen. Techneut Robin Koops, zelf ook diabetespatiënt, werkt aan een kunstmatige alvleesklier, een kastje aan je broekriem dat continu je bloedsuikerspiegel controleert en zelf insuline en glucagon inspuit. Op dit moment lopen de eerste trials met patiënten. Het spannendst is een gloednieuwe therapie van Prof. Dr. Bart Roep (LUMC). Hiermee kan diabetes type 1 in de toekomst worden teruggedrongen of wellicht worden genezen. Roep probeert het immuunsysteem, dat bij diabetes type 1 te scherp is afgesteld, te resetten. Dit doet Bart Roep middels een behandeling van afweercellen met vitamine D3. Als deze ogenschijnlijk eenvoudige therapie werkt, zou dat een hele grote doorbraak betekenen.
Een nieuwe, eenvoudige genetische techniek genaamd CRISPR-Cas9 belooft erfelijke aandoeningen met grote trefzekerheid te genezen. Maar de techniek maakt ook de weg vrij voor designerbaby's, genetische doping en een hele nieuwe generatie genetisch gemodificeerd voedsel. Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen onderzoeken wat ze met CRISPR aan zichzelf en aan hun voedsel kunnen veranderen. En ze vragen de mening van het publiek. De mogelijkheden van de techniek zijn zo ingrijpend dat wetenschappers een half jaar geleden een moratorium uitriepen voor het manipuleren van menselijk DNA in embryo's, want dat kan nu. De onderzoekers weten het niet meer. Ze willen dat de burgers van de wereld bepalen wat de grenzen zijn van het sleutelen aan de software van het leven. Mensen die lijden aan erfelijke aandoeningen waarvan de genetische oorzaak duidelijk is, kunnen in de nabije toekomst ervoor zorgen dat de ziekmakende genen in hun nageslacht uitgeschakeld worden. En omdat CRISPR ons feitelijk in staat stelt de software van het leven te herprogrammeren, kunnen ze er gelijk voor zorgen dat hun kind supergespierd en hiv-resistent wordt. Diederik en Elisabeth gaan op bezoek bij Jan Schaart die op de universiteit Wageningen werkt aan onder meer glutenvrije tarwe, waarmee je dus glutenvrij brood kunt bakken. En ze vragen onderzoeker Niels Geijssen van het Hubrecht Laboratorium de mogelijkheden van de techniek te schetsen voor twee generaties patiënten met een erfelijke spierziekte. Kan deze nieuwe techniek hun ziekte aan banden leggen? En zou die er ook voor kunnen zorgen dat hun nageslacht dit lijden bespaart blijft? Mogen we DNA-modificatie gebruiken om ernstige ziekten te genezen? En mogen we op den duur ook eigenschappen aan het menselijk genoom gaan toevoegen? Dat zijn vragen waar Sjoerd Repping, voortplantingsbioloog van het AMC, het antwoord op wil vinden. De mogelijkheden van CRISPR zijn zo ingrijpend dat hij het publiek in het programma oproept actief mee te praten. Op d
Wereldwijd hebben we een groot probleem als de bij uitsterft. De honingbij staat volop in de belangstelling en kan op de verzorging en bescherming van imkers rekenen. Maar de wilde bijen, zoals hommels en andere bijensoorten die geen honing produceren, moeten zichzelf zien te redden. De helft van alle Nederlandse wilde bijensoorten wordt met uitsterven bedreigd. Dat is niet alleen vervelend voor de bijen zelf, maar ook voor ons die deze gratis arbeidskrachten keihard nodig hebben om de gewassen te bestuiven. De Kennis van Nu zoekt uit hoe we de onmisbare wilde bij kunnen redden.
In 2012 hielp de wetenschap Ranomi Kromowidjojo aan Olympisch goud op de vijftig meter vrije slag. Door haar zwemraces nauwgezet te analyseren, ontdekten de wetenschappers dat ze tijdens de afzet haar lichaam niet in een hoek van 23 graden moest houden zoals ze gewend was, maar precies in een hoek van 24 graden. Dankzij die ene graad verschil lukte het 4 tiende seconde van haar tijd af te snoepen. Uiteindelijk won Kromowidjojo de vijftig meter vrije slag met een verschil van slechts 2 tiende seconde. De Nederlandse zwemploeg ging met vier medailles naar huis met dank aan de wetenschap. Gaat dat deze zomer tijdens de Olympische Spelen weer lukken? De Kennis van Nu gaat op onderzoek! In het zwemlab in Eindhoven zoekt Diederik uit hoe je met slimme nieuwe meettechnieken de techniek van de zwemmer kunt verbeteren. Waar is voor de Olympische zwemmers Joeri Verlinden en Maarten Brzoskowski winst te behalen? Maar het blijft niet alleen bij het meten van de huidige kampioenen, het gaat ook om het herkennen van aanstormende talenten. Hoe vis je dat ene jonge toptalent er uit tussen al die andere badgasten? Samen met Maarten van der Weijden, die zijn Olympische titel mede te danken heeft aan zijn lengte en reusachtige longinhoud, gaat Elisabeth op zoek naar het perfecte zwemmerslichaam.
Dertig jaar geleden, 26 april 1986, ontplofte in Tsjernobyl, in het noorden van Oekraïne, een kernreactor. Bij dit grootste kernongeluk uit de geschiedenis kwamen grote hoeveelheden radioactief materiaal in de atmosfeer. De wijde omgeving van de centrale werd radioactief besmet. Het ongeluk was het gevolg van menselijk falen: het personeel durfde hun leidinggevenden, die een riskant experiment wilden uitvoeren, niet tegen te spreken. De Kennis van Nu wil weten wat wij van deze ramp hebben geleerd. De veiligheid van kernreactoren hangt natuurlijk voor een groot deel af van hun ontwerp. Maar uit onderzoek blijkt dat bij de meeste rampen, ook die in Tsjernobyl, niet de techniek maar de mens de zwakste schakel is. De meeste kernongelukken zijn het gevolg van menselijke fouten. In West-Europa is het enthousiasme voor kernenergie na de rampen in Tsjernobyl en Fukushima flink getemperd: Duitsland sluit op termijn zijn kerncentrales en zelfs Frankrijk, nu voor driekwart van zijn energiebehoefte afhankelijk van kernenergie, wil af van die verslaving. In Japan zijn bijna alle kerncentrales na de ramp in Fukushima gesloten. In de rest van de wereld bouwt men juist door: China wil zijn luchtvervuiling te lijf gaan door kolencentrales op grote schaal te vervangen door kernreactoren en ook landen als Nigeria, Vietnam en Bangladesh willen kernenergie. De Tsjernobylramp was een gevolg van een bedrijfscultuur waarin ondergeschikten geacht werden klakkeloos te doen wat hun meerderen hen opdroegen. Wat kan een land als China leren om de fouten van Tsjernobyl en Fukushima te vermijden? Diederik Jekel gaat naar de onderzoeksreactor van de TU Delft en een opleidingscentrum in Essen (Duitsland), waar het personeel van de kerncentrale in Borssele in een simulator traint voor alle mogelijke gebeurtenissen.
Samen rouwen op 4 mei, samen feest vieren op 5 mei. Het is voor iedereen fijn om het gevoel te hebben ergens bij te horen. Al is het om samen te juichen voor hetzelfde voetbalelftal of om een stille tocht bij te wonen voor een overledene. Wetenschappers geven aan dat groepsgenoten niet alleen aardiger voor elkaar zijn, maar dat ze elkaar ook voortrekken ten kosten van mensen buiten de groep. Mensen uit je eigen groep vind je nu eenmaal mooier, slimmer en leuker. Dit fenomeen noemen de wetenschappers ingroup love. Bij een groep horen is dus voor iedereen fijn. Maar wat als een groep je negeert, je niet accepteert of je zelfs keihard afwijst? Dat doet pijn, pijn die zo heftig is dat het in het brein niet te onderscheiden is van lichamelijke pijn. Vaak heb je niet eens door dat je iemand buitensluit. Je vergeet bijvoorbeeld steeds koffie te halen voor die ene collega. Langdurig buitensluiten heeft desastreuze gevolgen, het leidt tot frustratie en agressie. In de dagboeken van school shooters, scholieren die het vuur openen op hun klasgenoten, gaat het opvallend vaak over buitengesloten worden. Op sociale media, zoals Twitter en Facebook, kunnen groepen zich plotseling tegen één individu keren en die genadeloos aanvallen. Als slachtoffer ervaar je de pijn van buitengesloten worden plus de pijn van de publieke vernedering. Zo'n aanval kan het leven van het slachtoffer van de ene op de andere dag verwoesten. Hoe zorgen we dat mensen ook begrip hebben en respect tonen naar mensen buiten hun eigen groep? Virtual reality kan helpen om je te verplaatsen in een ander, om het perspectief van anderen te zien.
Grijze haren, rimpels, ouderdomsziekten, iedereen veroudert, maar dat proces gaat niet bij iedereen even snel. De een hangt op zijn vijfentachtigste nog aan de ringen, de ander moet op zijn zestigste al aan de bloedverdunners. Steeds meer onderzoekers speuren in cellen naar manieren om veroudering tegen te gaan. Een van de oplossingen zou zijn 'iets minder eten en iets meer bewegen'. Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen laten testen hoe het met hun eigen veroudering staat. Ook gaan ze langs bij muizen die supersnel verouderen en bezoeken ze een experiment waarbij senioren minder calorieën binnenkrijgen en meer bewegen. Ook het belangrijkste wetenschapsnieuws en de rubriek 'Ik zie wat jij niet ziet', waarin wetenschappers een wonderlijke fascinatie met ons delen.
Je kunt het niet zien, het vliegt overal doorheen en het werkt als een soort lijm. Ra ra wat is het? Het klinkt als een raadsel en dat is het ook. Maar dan één, waarop niemand het antwoord weet. We hebben het over een stof die niemand ooit gezien heeft, maar waarvan velen denken dat hij bestaat: donkere materie. Over de hele wereld en zelfs in de ruimte zijn mensen naarstig op zoek naar deze mysterieuze materie. Hoe vang je iets dat niet te vangen is? Diep in een berg in Italië probeert Professor Patrick Decowski het op zijn eigen manier. Hij heeft er een plek gemaakt waar helemaal niets gebeurt. De allersaaiste plek ter wereld, zo goed afgeschermd van de buitenwereld, dat er niets te beleven valt: geen licht, geen geluid, zelfs geen piepkleine beetjes radioactieve straling zijn er te vinden. En als de experimenteel natuurkundige daar dan toch iets geks ontdekt, moet dat wel die vreemde donkere materie zijn. Maar als het aan Professor Erik Verlinde ligt, gaat hij helemaal niks vinden. Volgens deze theoretisch natuurkundige is donkere materie slechts een verzinsel, bedacht om de bewegingen van sterren en sterrenstelsels te verklaren. Volgens hem moet aan de theorie gemorreld worden: Einstein en Newton op de schop! Wie gaan het winnen? De experimentelen of de theoretici? Bestaat donkere materie? Of moeten de wetten voor de zwaartekracht herzien worden?
Het aantal meldingen van rattenoverlast in Nederlandse gemeenten is nog nooit zo hoog geweest. Bovendien is de ziekte van Weil, een ernstige infectieziekte overgebracht door de bruine rat, terug van weggeweest. De rat lijkt bezig aan een opmars en de bestrijding van het dier is ingewikkeld. Een aanzienlijk deel van de ratten is resistent geworden tegen rattengif. Wetenschappers zoeken nieuwe manieren om de rat te bestrijden. Al sinds mensenheugenis boezemen ratten ons angst in. Dat is niet zonder reden, want de dieren worden met tenminste zestig ziektes in verband gebracht. De ziekte van Weil is daarvan één van de meest gevaarlijke. Uit nieuwe cijfers, in handen van De Kennis van Nu, blijkt dat het aantal in Nederland opgelopen gevallen van deze tropische ziekte in een jaar tijd verachtvoudigde: werd er vóór 2014 slechts een handjevol gevallen aangetoond in het lab, nu loopt dat aantal richting de honderd per jaar. Reden dus om de rattenpopulatie goed in de gaten te houden. Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel gaan op zoek naar het knaagdier dat velen zoveel angst inboezemt: de bruine rat. Ze belanden daarbij in Rotterdam, waar de dieren zich overdag laten zien in stadsparken en tuinen, op straat of zelfs in de keuken. In de havenstad zijn de bewoners bezorgd over de grote hoeveelheden ratten en daarom bedachten zij een plan dat ervoor moet zorgen dat de stad niet langzaam verandert in 'Ratterdam'. Diederik en Elisabeth weten een aantal ratten te vangen en nemen deze mee naar de Universiteit van Wageningen voor verder onderzoek. Bovendien testen zij een aantal nieuwe, ingenieuze manieren om de knagers te vangen en te bestrijden. De beestjes zijn slim, dus dat moeten de vallen ook zijn.
Zonder dat je het doorhebt hallucineren we allemaal weleens. Je voelt je telefoon trillen terwijl niemand je belt. Of je denkt onterecht dat je je naam hoort noemen. Het zijn alledaagse vergissingen. Psychiater Iris Sommer legt uit dat hallucineren het gevolg is van de wijze waarop we waarnemen: 'We nemen waar met onze zintuigen, maar voor een heel groot gedeelte ook met ons brein. Het is echt een samenspel van die twee.' Het brein vult de informatie afkomstig van de zintuigen razendsnel aan. Maar voor die snelheid betalen we wel een prijs: slordigheid oftewel alledaagse hallucinaties. Er is niet veel voor nodig om een menselijk brein te laten hallucineren, ervaren ook de presentatoren. Diederik Jekel heeft regelmatig last van spontane hallucinaties als hij 's nachts ontwaakt. Elisabeth van Nimwegen ziet haar hele gezicht vervormen als ze bij gedimd licht in de spiegel staart. Hallucinaties kunnen onschuldig en alledaags zijn, maar helaas zijn er ook mensen bij wie het hallucineren een ziekelijke vorm aanneemt. Natascha wordt al jaren geteisterd door nare stemmen en gruwelijke beelden die alleen zij hoort en ziet.
Wereldwijd smelten de gletsjers in hoog tempo. Het zijn de eerste slachtoffers van de klimaatverandering. Met het wegsmelten van de gletsjers verdwijnen grote watertanks uit de bergen en daarmee de natuurlijke stabiliteit. Een Peruaanse boer klaagt het Duitse energiebedrijf RWE aan omdat hij het bedrijf voor de kosten van de klimaatverandering wil laten opdraaien. Het wetenschapsmagazine De Kennis van Nu toont de gevolgen van de smeltende gletsjers in drie verschillende gebergtes: de Himalaya, de Andes en de Alpen. Elisabeth van Nimwegen gaat mee met de Oostenrijkse Gletschermessdienst, een groep vrijwilligers die jaarlijks de lengte en dikte van gletsjers in de Alpen opmeet. Diederik Jekel bezoekt hydroloog Walter Immerzeel die met drones onderzoek doet naar de waterhuishouding van gletsjers in de Himalaya. Honderden miljoenen mensen zijn namelijk afhankelijk van het smeltwater uit dit gebergte en droogte dreigt. Gletsjers regelen de watervoorziening doordat ze het water vele jaren opslaan. Zonder gletsjers als buffer kan het er ineens heel droog zijn. Voor miljarden mensen in de wereld is dat een enorm probleem. De Peruaanse boer en berggids Saul Luciano Lliuya woont in Huaraz, een plaats met 120.000 inwoners in de Andes, gelegen onder een gletsjer. Het smeltwatermeer onderaan de gletsjer kan elk moment uit zijn voegen breken en Huaraz wegvagen. Als eerste burger in de wereld heeft Saul Luciano Lliuya daarom een rechtszaak aangespannen tegen het Duitse energiebedrijf RWE wegens de schade die dreigt door de CO2-uitstoot van anderen.
Een collectie van 1500 schedels van Amsterdamse kinderen uit de 19e eeuw ligt bij de afdeling archeologie aan de Universiteit van Amsterdam. Fysisch antropologe Liesbeth Smits onderzoekt hoe het gesteld was met de gezondheid en de mate van ondervoeding van deze kinderen. Grotendeels waren de kinderen afkomstig uit het Maagdenhuis in Amsterdam, vroeger een weeshuis voor meisjes en tegenwoordig het pand waar het bestuur van de UvA in zetelt. Veel weeskinderen leden aan vitaminegebrek, bloedarmoede en ziektes als aangeboren syfilus. Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen duiken in het leven van een van de weesmeisjes: Maria Elisabeth Frankenhuizen. Zij overleed op elfjarige leeftijd in het weeshuis. Wat at zij? Waar in de sloppen van de Jordaan woonde zij voordat ze wees werd? Was ze ziek en leed ze inderdaad honger? Haar schedel vertelt ons het verhaal van het leven van alledag in de Nederlandse steden. In het isotopenlab aan de Vrije Universiteit kan aan de hand van een tand van Maria verteld worden of zij genoeg voedingsstoffen binnenkreeg.
De Kennis van Nu archief Share Nieuw rubber donderdag 20 oktober 2016 | Speelduur: 25 minuten Vrachtwagenchauffeurs, piloten, chirurgen, sekswerkers, postbodes en Max Verstappen zouden nergens zijn zonder een van de belangrijkste niet-eetbare landbouwproducten ter wereld: rubber. Er zijn namelijk geen goede synthetische alternatieven voor auto- en vliegtuigbanden, operatiehandschoenen, elastiekjes, condooms en kaplaarzen. Maar rubber kan ook uit andere planten dan de rubberboom gewonnen worden. En dat lukt nu ook in de praktijk. De eerste banden van niet-natuurlijk rubber uit een onooglijk bosje onkruid denderen in Nederland over het wegdek. Diederik Jekel gaat op bezoek bij onderzoekers van de Wageningen universiteit die proberen een plantje te kweken dat in Europa wil groeien en dat net zo goed de grondstof voor rubber produceert als de Braziliaanse rubberboom, die maar in een klein deel van de wereld echt lekker groeit. Het onderzoek in Wageningen borduurt voort op pogingen in de Sovjet-Unie (1922-1991) om natuurlijke alternatieven voor rubber te vinden. De eigenschappen van natuurlijk rubber zijn ongeëvenaard: rubber kent lange polymeerketens die chemici niet in het lab kunnen maken. Die zorgen voor grote tolerantie voor warmte en grote rekbaarheid. Een groot nadeel van natuurlijk rubber is dat het niet of nauwelijks hergebruikt kan worden. Bij een gestaag stijgende vraag naar banden, handschoenen en andere rubberproducten maakt dit het vinden van een goede alternatieve bron extra aantrekkelijk
De endoscoop, gebruikt voor buikoperaties, is nog lang niet uitontwikkeld: wetenschappers als Johan van Leeuwen, Paul Breedveld en Paul Henselmans laten zich voor een nieuwe generatie van dit instrument inspireren door de zeekat, met name door gedetailleerd te bestuderen hoe dit dier razendsnel zijn twee tentakels laat uitschieten. Elisabeth van Nimwegen bewondert de vaardigheden van het dier en test zijn camouflagetechniek. Diederik Jekel kijkt hoe een nieuwe generatie slimme endoscopen ontworpen wordt. Een ouderwetse mechanische rekenmachine moet tenslotte, in combinatie met de vermogens van de zeekat, leiden tot een superendoscoop die als een slang door het menselijk lichaam beweegt. In de rubriek 'Ik zie wat jij niet ziet' de kristalbloemen van Wim Noorduin.
Lange tijd hielden politieke commentatoren het voor onmogelijk, maar allen kregen ongelijk: Donald J. Trump dingt mee naar het hoogste politieke ambt ter wereld. Ondanks het rondstrooien van beledigingen aan complete bevolkingsgroepen, kan Trump op de steun rekenen van zeer veel Amerikanen. Wat maakt zijn boodschap zo sterk en hoe probeert Hillary Clinton zich hiertegen te wapenen? De Kennis van Nu duikt in de wetenschap achter populistische taal en politieke retoriek. Het programma laat zien dat politiek taalgebruik een grote impact heeft op hoe wij denken over zaken en dus uiteindelijk stemmen. Zo blijkt niemand immuun te zijn voor de retoriek van Trump.
Bacteriofagen zitten overal: op de tafel, in de sloot, in onze darmen. Het zijn minuscule virussen die heel gericht bacteriën kunnen doden. Mogelijk bieden zij een oplossing voor het toenemende gevaar van antibioticaresistentie bij patiënten, maar ook in de landbouw, veeteelt en voedselveiligheid. De Kennis van Nu onderzoekt waarom dit wondermiddel al niet toegepast wordt. Wanneer een patiënt met een bacteriële infectie echt niet meer reageert op antibiotica, is de bacteriofaag mogelijk een laatste redmiddel.
Mensen met het locked-insyndroom hebben bewustzijn, hun zintuigen werken nog in de hersenen, maar ze zijn volledig verlamd. Sommigen kunnen nog met hun ogen of vingers bewegen, anderen kunnen helemaal niets meer en zijn gevangen in hun eigen lichaam. Wat kan de wetenschap voor deze mensen doen?
Broze botten weer sterk maken. Dat blijkt een veelbelovend nieuw medicijn voor elkaar te krijgen. Geweldig nieuws voor mensen met osteoporose oftewel botontkalking. In Nederland alleen al lijden meer dan 800.000 mensen hieraan. De Kennis van Nu ontrafelde de ontstaansgeschiedenis van dit nieuwe medicijn en ontdekte dat het onderzoek precies twintig jaar geleden op Urk begon. Want daar komt een zeldzame, erfelijke afwijking voor: de ziekte van Van Buchem, die leidt tot ongeremde botgroei. Hoe de ene ziekte een medicijn voor een andere ziekte oplevert.
De schimmels eekhoorntjesbrood, cantharellen en truffels zijn zeer geliefd in de keuken. Ondergronds hebben ze goede vrienden in de vorm van bomen, die met deze nuttige schimmels samenleven om voedingsstoffen uit te wisselen. Planten en schimmels hebben al ongeveer 450 miljoen jaar een intieme band, die we nu pas goed beginnen te begrijpen. Met die kennis kunnen boeren op een duurzame wijze met minder kunstmest meer opbrengst halen uit hun akkers. Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel duiken in de schimmelige onderwereld en ontdekken dat daar vruchtbaar wordt samengewerkt, maar ook keihard onderhandeld.
Scheikundige en Nobelprijswinnaar Ben Feringa's onderzoek naar ongekende moleculen levert hem een groot eerbetoon op. Waar liggen de wortels van deze wetenschapper en wat zijn de voorwaarden voor het leveren van grootse wetenschappelijke prestaties? Professor Joan van der Waals schetst het belang van leraren, vrijheid, samenwerking en voldoende geld.
Kunstwerken hangen roerloos in het museum, maar chemisch gezien zijn ze continu in beweging. Met nieuwe methoden proberen kunstexperts voor Science4Arts de verouderingsprocessen te doorgronden. Hoe blijven de werken het best behouden?
Mensen kunnen door herrie ziek worden en zelfs doodgaan.Geluidsniveau wordt in Nederland niet gemeten maar berekend. Kloppen die berekeningen wel? Ook slapen in een lawaaiige omgeving heeft een gezondheidseffect. Een slaaplaboratorium in Zweden voert experimenten uit met dit gegeven.
Leugendeskundigen Sophie van der Zee en Job Boersma leggen uit hoe je met detectie en ondervraging te weten komt of iemand de waarheid vertelt. Merijn Bruijnes laat zien hoe de Avatar werkt, een soort pinautomaat die vragen stelt en de antwoorden checkt met sensoren en microfoons.
Leverartsen Isabelle Munsterman en Eric Tjwa onderzoeken of levers van proefpersonen minder vet en stijf zijn na een maand geen alcohol. Psychiater Arnt Schellekens kijkt naar veranderingen in drankzucht, gemoedstoestand en cognitie.
Elisabeth en Diederik Jekel volgen het pad van een zeer zeldzame pijlgifkikker die in 2013 ontdekt werd in Brazilië. Bioloog Marinus Hoogmoed schreef er een artikel over, waarna een handelaar de kikkertjes naar Europa smokkelde en tgen hoge prijzen verkocht. Deze praktijken worden door criminele organisaties wereldwijd toegepast.
Bewegingswetenschapper Jac Orie laat zien hoe de meetschaats de trainingsmethoden bij schaatsers individualiseert. Hiermee wordt voorkomen dat zij letterlijk hun slag kwijtraken, wat bijvoorbeeld juniorenkampioen Henk Groen overkwam in de jaren 80. Expert Romain Meeusen geeft uitleg.
Gaat de zon in Nederland een energie-revolutie in beweging zetten, of is deze eigenlijk al stilletjes aan de gang?
Miljoenen euro's gaan om in het conserveren van oude meesters. Maar hoe zit het met hedendaagse kunst, gemaakt van plastic, fotografie en digitale media? De Kennis van Nu over de houdbaarheid van hedendaagse kunst.
De digitalisering van de samenleving levert veel gemak en geld op. Van de bevoorrading van winkels tot het pinnen in het café. Het internet maakt het makkelijk, efficiënt en goedkoop. Maar het maakt onze samenleving ook kwetsbaar. Bij de recente stroomstoring in Amsterdam bleek dat weer. 112 was niet bereikbaar, de bevoorrading van supermarkten stokte en het Slotervaartziekenhuis raakte in de problemen. We leven in een digitaal kaartenhuis. En precies dit kaartenhuis is een doelwit van hackers. Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen zoeken antwoorden bij het drinkwaterbedrijf Dunea, Ronald Prins van Fox IT, veiligheidsstrateeg Arjen Kamphuis, en computerprofessor Herbert Bos. Verder spreekt Diederik Jekel de beste hackers van Nederland die vertellen over de kwetsbaarheid van onze digitale samenleving.
De Amerikanen kozen Trump, de Britten kozen voor een Brexit. Wat staat Nederland bij de naderende verkiezingen te wachten? Is de Nederlandse burger ook zo boos? Regeert de onderbuik? De Kennis van Nu en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) lanceren de achtste editie van het Groot Nationaal Onderzoek: OnderbuikNL, een onderzoek naar hoe emoties je politieke voorkeur beïnvloeden.
Elisabeth van Nimwegen ontmoet klinisch psychologe Rosalind Watts, verbonden aan het Londense Imperial College. Zij was de vertrouwenspersoon van de patiënten met ernstige depressies die deelnamen aan het experiment waarbij zij behandeld werden met een hoge dosis psilocybine. Neurowetenschapper Robin Carhart-Harris is ervan overtuigd dat psychedelica veilige en krachtige middelen kunnen zijn om mensen met een vastgelopen gedachtenpatroon te helpen. Ook zijn Nederlandse collega Mendel Kaelen wil taboes over de inzet van geestverruimende middelen doorbreken
Het is fijn om je één met anderen te voelen: van juichen voor hetzelfde voetbalelftal tot samen demonstreren op het Malieveld. Groepsgenoten zijn niet alleen aardiger voor elkaar, ze trekken elkaar voor ten koste van de mensen buiten de groep. Je vindt je mensen van je eigen groep nou eenmaal mooier, slimmer en leuker. Ingroup love noemen wetenschappers dit fenomeen. Bij een groep horen is dus fijn. Maar wat als de groep je negeert, je niet accepteert of je zelfs keihard afwijst? Dat doet pijn, pijn die zo heftig is dat het in het brein niet te onderscheiden is van lichamelijke pijn. Vaak heb je niet eens door dat je iemand uitsluit. Je vergeet bijvoorbeeld steeds koffie te halen voor die ene collega. Het lijkt allemaal niet zo ernstig, maar langdurige uitsluiting heeft desastreuze gevolgen, het leidt tot frustratie en agressie. In de dagboeken van school shooters gaat het opvallend vaak over buitengesloten worden. Op sociale media, zoals Twitter en Facebook, kunnen groepen zich plotseling tegen één individu keren en die persoon genadeloos belagen. Als slachtoffer ervaar je dan niet alleen de pijn van het buitengesloten worden, maar ook de pijn van de publieke vernedering. Zo'n publieke aanval kan het leven van het slachtoffer van de ene op de andere dag volledig verwoesten. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen meeleven en begrip hebben voor mensen buiten de eigen groep? De Kennis van Nu onderzoekt wat groepen met ons doen en hoe we ons kunnen bevrijden van de nare kanten van groepsprocessen.
Hoe mooi en onschuldig belletjes ook lijken, ze kunnen een verwoestende kracht hebben. Minuscule belletjes in het water veroorzaakten zoveel schade aan de Oroville-dam dat vorige maand bijna 200.000 inwoners van de Amerikaanse staat Californië hun huizen moesten verlaten. Hoe dat heeft kunnen gebeuren onderzocht het wetenschapsprogramma De Kennis van Nu. Als een bel in een vloeistof in elkaar gedrukt wordt, oftewel implodeert, dan komt daar gigantisch veel energie bij vrij. Wetenschappers snappen dit natuurkundige fenomeen steeds beter en gebruiken die kennis over belletjes voor allerlei prachtige toepassingen. Zo worden imploderende belletjes al ingezet om aderen mee te dotteren, om tumoren aan te vallen en om voorwerpen mee schoon te maken. Presentatoren Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel dompelen zich onder in de wonderlijke wereld van de bellen.
In ziekenhuizen en verzorgingstehuizen verschijnen steeds vaker sociale robots, om te troosten, verhaaltjes te vertellen en om spelletjes te doen. Voor Amerikaanse huishoudens komen nu de eerste persoonlijk assistenten op de markt. Apparaatjes waar we vragen aan kunnen stellen, zoals de Amazon Echo of de Google Home. Wij mensen hebben de neiging om dit soort apparaten te zien als een nieuw soort sociale wezens. Digitale maatjes, waarmee we steeds complexere interacties zullen krijgen. In deze uitzending van De Kennis van Nu duiken presentatoren Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen in de wereld van de sociale robots. Elisabeth haalt de digitale assistente Alexa in huis. Psycholoog Roy de Kleijn meet in hoeverre Elisabeth menselijke eigenschappen toekent aan robots. Diederik experimenteert intussen met de kartonnen robot Harry om te laten zien hoe weinig er nodig is om mensen iets te laten voelen voor een robot. Waarom kennen we robots menselijke eigenschappen toe? Wat betekent het dat robots emoties oproepen? Hebben wij er controle over? Hoe kunnen we sociale robots gebruiken? En hoe kunnen we ze misbruiken? Diederik en Elisabeth zoeken antwoorden bij diabetespatiënten die les krijgen van Robot Pepper, bij techniekfilosoof Martijntje Smits en bij robotwetenschapper Chris Verhoeven, die robots ziet als een volgende stap in de evolutie, een soort dieren die 'telepathisch' wifi-contact hebben.
Tweetaligheid is in. Kinderen krijgen al op de basisschool Engels, op steeds meer middelbare scholen zijn de lessen deels in het Engels en op universiteiten vaak hele studies. Maar is het echt goed om tweetalig op te groeien? Of zit de eerste taal het leren van een tweede in de weg? En verschilt het brein van een tweetalige van dat van iemand die maar één taal spreekt? Voor de Kennis Van Nu zoekt Elisabeth van Nimwegen uit wat de wetenschap te zeggen heeft over tweetaligheid. Als kinderen die thuis een andere taal spreken dan op school, problemen hebben met hun taalontwikkeling, zal dat volgens veel mensen wel te maken zal hebben met die tweetaligheid. Elisabeth, die opgroeide met een Duitse moeder, vraagt zich af of dat wel klopt. Volgens psychologe Evy Woumans van de Universiteit Gent is deze vrees ongegrond: tweetaligheid heeft juist een aantal grote voordelen. Tweetalige kleuters scoren beter in leer- en geheugentestjes en tweetalige bejaarden worden gemiddeld 4 jaar later dement dan ééntalige. Maar wat gebeurt er dan in het brein van iemand die meerdere talen heel goed spreekt? Daarvoor ging Elisabeth langs bij de Nijmeegse neurowetenschappers Ton Dijkstra en David Peeters. Die ontdekten dat in de hersenen beide talen continu actief zijn, maar dat tweetaligen goed zijn in het onderdrukken van de taal die ze niet gebruiken. Met dat switchen tussen talen, creëer je een lenig brein en dat zou een tweetalige wel eens voordelen op kunnen leveren. Tenslotte praat Elisabeth met Alexis Hervais-Adelman, die bij het Max Planck Instituut in Nijmegen het brein van simultaantolken onderzoekt. Die vertalen live op persconferenties en congressen. Het zijn een soort "supertweetaligen" die alles tegelijk kunnen: ze luisteren naar een tekst in de ene taal en vertalen die tegelijkertijd in de andere. Voor Hervais-Adelman zijn deze taaljongleurs razend interessant. Er zijn weinig beroepen waarbij je hersenen meer moeten multitasken. Hij legde er een aantal in een hersenscanne
Wetenschappers en natuurbeheerders luiden de noodklok over de toename van exotische planten en dieren in Nederland. De schade die ze aanrichten is enorm.
Nog nooit werd ons dagelijks leven zo goed gedocumenteerd en geanalyseerd als nu. Elke website die we bezoeken, elke plek waar we inloggen en elk ticket dat we boeken wordt geregistreerd en opgeslagen. De berg van data die zo ontstaat, is een goudmijn voor marketingbedrijven en online winkels. Hoog tijd dat internetgebruikers inzicht krijgen in hoe de informatie die ze achterlaten, wordt gebruikt. In deze aflevering brengen presentatoren Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel in kaart welke bedrijven dag op dag hun gedrag online verzamelen, analyseren, voorspellen én beïnvloeden.
De neanderthaler wordt vaak gezien als ons domme neefje, terwijl de Homo neanderthalensis eerder een soort oer-Europeaan is. Neanderthalers leefden al zo'n 250.000 jaar geleden op ons continent en waren al aangepast aan de koude omstandigheden, lang voordat moderne mensen vanuit Afrika Europa koloniseerden. Je zou verwachten dat de Neanderthalers een evolutionaire voorsprong hadden op moderne mensen. Toch zijn zij er niet meer en wij wel.
Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel onderzoeken in Nederland waar de biodiversiteit het grootst is. Elisabeth spreekt met bioloog Midas Dekkers, plantenecoloog Gerard Oostermeijer, hoogleraar natuurbeheer Frank Berendse en met ecoloog Edgar van der Grift over natuur, natuurbeheer. Diederik kijkt met insectendeskundige Vincent Kalkman naar leven in de Weerribben en hij leert van Henk-Jan van der Kolk hoe je soorten waarneemt.
Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel verzamelen watermonsters en spreken met aquatisch ecologe Lisette de Senerpont Domiover over de grootste bedreiging voor het oppervlaktewater: fosfaten. Diederik bezoekt Laura Seelen, die de kwaliteit van het water van vijftig afgegraven zandputten onderzocht. Waterdeskundige Roelof Stuurman meent dat je voor het minst vervuilde water bij het oudste water moet zijn. Elisabeth zwemt met olympisch zwemkampioen Ferry Weertman in zijn favoriete water en bespreekt met hem de kwaliteit van 'zijn' zwemwater. Naturalis helpt met het analyseren van het DNA in alle watermonsters die Diederik en Elisabeth namen. Het schoonste oppervlaktewater van Nederland blijkt in Bussloo te zijn.
Epidemioloog Saskia van der Zee onderzoekt de effecten van fijnstof op mensen. Elisabeth van Nimwegen spreekt haar in een van de meest vervuilde straten van Nederland. Regisseur/acteur Edwin de Vries worstelt al jaren met longklachten en strijdt voor minder luchtvervuiling. Korstmosdeskundige Laurens Sparrius laat het verschil zien tussen een gebied met schone en vervuilde lucht. Op animaties gemaakt door Joost Wesseling van het RIVM zien we het verloop van de luchtkwaliteit in de tijd. Diederik Jekel test met luchtkwaliteitsexpert Dave de Jonge het nut van een mondkapje. Uit alle metingen blijkt dat op Schiermonnikoog de schoonste lucht van Nederland te vinden is.
Hoe vangt de natuur de klappen op van extreem weer? Wetenschappelijk onderzoek dat zich richt op de impact van dit soort gebeurtenissen staat weliswaar nog in de kinderschoenen, maar de eerste bevindingen zijn opvallend. Diersoorten blijken slecht opgewassen tegen alsmaar hogere springvloeden, intensere stormen, hittegolven of zwaardere buien. Dit roept bij wetenschappers de vraag op: hoezeer is de mens zelf eigenlijk opgewassen tegen het extremere weer van de toekomst?
Als je gehoor minder wordt, blijkt het steeds lastiger om anderen nog goed te verstaan in een rumoerige omgeving. Slechthorenden vinden drukke feestjes daarom vaak zo vervelend dat ze liever wegblijven. Presentatoren Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel onderzoeken wat er gebeurt als geluiden niet meer goed binnenkomen.
Elk jaar krijgen ruim vierduizend Nederlanders een nieuwe hartklep, afkomstig van een rund of varken. Die kleppen groeien niet mee en slijten, dus de patiënt moet regelmatig onder het mes om de oude klep te vervangen door een nieuwe. Carlijn Bouten, hoogleraar aan de TU Eindhoven, ontwikkelde een klep van kunststof, waaraan cellen uit het bloed van de patiënt blijven plakken. Terwijl de kunststof oplost, vormen die cellen een nieuwe klep. Uiteindelijk heeft de patiënt een hartklep van zijn eigen lichaamsweefsel, die meegroeit en hopelijk zijn hele leven meegaat. De Kennis Van Nu kijkt hoe het staat met de ontwikkeling van deze nieuwe hartklep.
Eeneiige tweelingen hebben hetzelfde DNA. Toch bepaalt DNA niet helemaal hoe je als persoon bent. Er zitten 'schakelaars'op die bepalen of genen aan of uit staan. Samen met een identieke tweeling gaan Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen hier nader op in.
We hopen het allemaal nooit mee te maken. Je staat bij een concert of station en plotseling moet je vluchten omdat er een aanslag wordt gepleegd. Veel aanslagen worden met opzet in een drukke publieke ruimte gepleegd om zoveel mogelijk slachtoffers te maken en paniek te zaaien. Hoe reageer jij? En wat doen de mensen om je heen? Hoe kom je veilig weg? De Kennis van Nu onderzoekt hoe we ons het best kunnen voorbereiden op een plotselinge panieksituatie. Onderzoekers gebruiken virtual reality om calamiteiten in menigtes na te bootsen. Zo kunnen ze zien hoe ze steden, stations en luchthavens evacuatieproof kunnen maken. Met serious games wordt onderzocht hoe individuen in de menigte reageren tijdens een ramp. Met een virtuele versie van zichzelf doet Elisabeth van Nimwegen mee aan een virtuele evacuatie. En Diederik Jekel wordt in een staat van paniek gebracht door hem onder stroom te zetten zodat hij kan voelen wat paniek is.
Elisabeth gaat met psychologe Evy Woumans in gesprek over de voordelen van tweetaligheid voor het leervermogen en geheugen. De Nijmeegse neurowetenschappers Ton Dijkstra en David Peeters vertellen over de werking van het brein bij één- en tweetaligen. Alexis Hervais-Adelman van het Max Planck Instituut onderzoekt het brein van simultaantolken.
Dat de zeespiegel stijgt is algemeen bekend. Maar in het westelijk deel van Nederland vindt er een tegenovergestelde beweging plaats. Stad en dorp zakken langzaam in veen en klei weg. Voor wie in een huis op betonnen palen woont is er niet veel aan de hand, maar in zo'n 800.000 huizen wordt de houten fundering bedreigd door een cocktail van bacteriën, schimmels of omlaagtrekkende klei. Door verlaging van de grondwaterspiegel, lekkende riolen en andere factoren dreigen oudere huizen weg te zakken. Waar en waarom zakken de steden en hoe ernstig is dat? Kan de wetenschap helpen dit probleem aan te pakken?
Bijna twintig procent van de Nederlandse bevolking heeft last van chronische pijn. Vreemd genoeg is er nog niet veel bekend over hoe pijn precies werkt. Daarom startte in het voorjaar van 2017 het Groot Nationaal Onderzoek naar pijn. Op www.pijnonderzoek.nl konden en kunnen Nederlanders vragen beantwoorden over hun pijnervaringen. Onderzoekers van het Radboudumc geven in deze uitzending de uitslag van het onderzoek: hoe pijngevoelig zijn Nederlanders? Verder een reportage over de opening van een extreem nauwkeurige windtunnel, door TU Eindhoven.
Wiettelers weten het al lang, maar steeds meer mensen gebruiken het tegenwoordig voor hun planten: wormenpoep. Volgens sommigen veroorzaakt dit zwarte goud 'een atoombom van leven'. De Kennis van Nu onderzoekt het wetenschappelijke geheim achter dit goedje. We duiken ondergronds en onderzoeken het verborgen leven van de regenworm, die Aristoteles ooit al de darmen van de aarde noemde.
Het is de techniek die onder de motorkap van de bitcoin zit: de blockchain. Enthousiastelingen vergelijken het met internet voor het in de jaren negentig groot werd. De blockchain wordt inmiddels ook toegepast in de echte wereld. Heeft het echt zoveel potentie? De Kennis van Nu keek bij Kipster, waar eieren op de blockchain gaan, en bij innovatiespeeltuin De Ceuvel, waar bewoners zonne-energie uitwisselen via de blockchain.
De meeste dier- en plantensoorten vinden we in Zuid-Limburg,
Het schoonste oppervlaktewater van Nederland vinden we in Bussloo.
De schoonste lucht van Nederland vinden we op Schiermonnikoog.
Ook Nederland moet zich als gevolg van klimaatverandering voorbereiden op extreem weer.
Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel onderzoeken wat er gebeurt als geluiden niet meer goed binnenkomen.
Elk jaar krijgen ruim vierduizend Nederlanders een nieuwe hartklep van een rund of varken. Carlijn Bouten, van de TU Eindhoven, ontwikkelde een klep van kunststof. Hoe gaat de ontwikkeling?
Eeneiige tweelingen hebben hetzelfde DNA. Toch bepaalt DNA niet helemaal hoe je als persoon bent.
De Kennis van Nu onderzoekt hoe we ons het best kunnen voorbereiden op een plotselinge panieksituatie.
Tweetaligheid is in, maar is het echt goed om tweetalig op te groeien?
Dat de zeespiegel stijgt is algemeen bekend. Maar in het westelijk deel van Nederland vindt er een tegenovergestelde beweging plaats. Waar en waarom zakken de steden en hoe ernstig is dat?
Bijna twintig procent van de Nederlandse bevolking heeft last van chronische pijn. Nederlanders kunnen en konden vragen beantwoorden over hun pijnervaringen. In deze uitzending de uitslag.
Wiettelers weten het allang, maar steeds meer mensen gebruiken het tegenwoordig voor hun planten: wormenpoep. Volgens sommigen veroorzaakt dit zwarte goud 'een atoombom van leven'.
Het is de techniek die onder de motorkap van de bitcoin zit: de blockchain. Enthousiastelingen vergelijken het met internet voor het in de jaren negentig groot werd. Heeft het echt zoveel potentie?
De meeste mensen denken dat het prima kan: bellen of appen in het verkeer. 'Levensgevaarlijk', zegt psycholoog Stefan van der Stigchel, die onderzoek doet naar aandacht.
Voor de productie van duurzame apparaten hebben we een grote hoeveelheid zeldzame metalen nodig, maar deze raken op.
Duizenden mensen in Nederland zijn chronisch uitgeput, zonder duidelijke medische oorzaak. Focus toont mensen die ernstig invalide zijn door uitputting. Diederik en Elisabeth onderzoeken alternatieven
Het koraal bij de ABC- eilanden sterft. Is de grootste boosdoener klimaatverandering?
Algoritmes veroveren in rap tempo de wereld, maar geven deze computergestuurde beslissingen ook altijd de beste uitkomst?
Terugblik op een van de laatste grote publieke optredens van het natuurkundig genie Stephen Hawking, overleden op 14 maart 2018. In mei 2014 mocht Diederik Jekel hem aan de tand voelen.
Veel uitgewerkte satelliettechnologie zweeft als ruimteschroot rond de aarde.
Een schep zand: genoeg om duizenden huishoudens van energie te voorzien?
Diederik Jekel bezoekt de bodyfarm in Texas, een openluchtlab waar lichamen in de brandende zon ontbinden.
In een race tegen de klok probeert Diederik Jekel 36 uur uit handen te blijven van een speciale hightech-opsporingsdienst. Elisabeth van Nimwegen heeft 36 uur om haar collega aan te houden.
Moeten we invasieve soorten bestrijden of halen we er ons voordeel uit?
Door de eeuwen heen zijn hond en baas veel op elkaar gaan lijken. Er zijn zelfs honden met symptomen van depressie en ADHD.
In de Noordzee is het een enorme herrie. Explosies, seismische proeven, schepen en de bouw van windmolenparken veroorzaken een kakofonie van geluid. Wat doet dat met de zeezoogdieren en vissen?
Migraine, omschreven door patiënten als 'een ritmisch pokende ijspriem, de afschuwelijkste toestand, een orkaan in je hoofd', komt bij vrouwen drie keer zo vaak voor als bij mannen. Hoe kan dat?
Iedereen kan fietsen, maar het aantal ongelukken neemt toch toe. Na honderd jaar fietsen in Nederland wordt de fiets door de wetenschap ontdekt. En er blijkt nog veel te vertellen.
Bliksem: prachtig én verschrikkelijk. Kunnen we ons wapenen tegen dit indrukwekkende natuurfenomeen?
Diederik Jekel bekijkt met een combinatie van fascinatie en afgrijzen wat de wetenschap aan vernietigingskracht ontwikkelt met robotraketten.
Geur speelt een veel grotere rol in ons leven dan we vermoeden.
Waar moet ons radioactieve afval naartoe?
Zou de waterplant azolla de aarde weer kunnen laten afkoelen?
Ex-verslaafde Feite Hofman bracht een groot deel van zijn tijd door achter de fruitautomaat. Volgens een Amerikaans onderzoekster is vooral de fruitautomaat ontworpen als een muizenval voor het brein.
Archeoloog Hayley Mickleburgh bestudeert gedoneerde lichamen op de bodyfarm in Texas.
Door ons massale reisgedrag naar verre landen steekt tuberculose weer regelmatig de kop op.
Is een proefdiervrije wereld binnen handbereik of blijft het kwellen van dieren noodzakelijk om de dokter verder te helpen?
Een op de zes werknemers in Nederland doet nachtwerk. Is dat verantwoord?
Volgens wetenschappers moet er honderd keer zoveel plastic zijn dan we terug kunnen vinden. Waar blijft het?
Jaarlijks overlijden naar schatting meer dan 130.000 mensen aan de gevolgen van een slangenbeet. Vooral mensen in Afrika en Azië zijn slachtoffer.
Nieuwe oren, neuzen en borsten liggen klaar op bestelling. Ze zijn voor patiënten die ze verloren door ziekte.
Waterstof is de nieuwe belofte. De overheid zet er daarom groot op in. Maar is dit slim?
Muziek heeft invloed op onze emoties en kan helend werken
Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen onderzoeken wat er gebeurt in de hersenen van prille ouders.
Data spelen een belangrijke rol in de sport- en bewegingswereld. Data-analyse kan het verschil maken, benadrukt de Leidse sportdatawetenschapper Rens Meerhoff.
Het eten van insecten kan mogelijk een oplossing zijn voor het groeiende voedselprobleem van de wereldbevolking.
In Nederland leven ongeveer 2,6 miljoen katten bij een baasje en zwerven er bijna een miljoen zonder eigenaar rond.
Insecten verdwijnen in rap tempo uit Nederland. Hoe erg is dat en wat kunnen we eraan doen?
Om de drugscriminaliteit te bestrijden, startte de politie in Noord-Brabant een eigen drugslab om agenten te trainen. De Kennis van Nu kreeg exclusief toegang.
Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel gaan op zoek naar de perfecte kunstarm.
Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel volgen de weg van plant naar bonenburger.
De Kennis van Nu laat zien hoe een postpakketje onder een puberbed kan veranderen in een massa-explosief.
Diederik Jekel bezoekt een dorp in Burkina Faso waar gentechmuggen worden uitgezet.
Erfgoed blijkt van levensbelang. Vernietiging ervan beschadigt de identiteit van miljoenen mensen, zoals in Syrië te zien is.
Entomoloog Sander Koenraadt en viroloog Gorben Pijlman van de Wageningen Universiteit infecteren alledaagse muggen met virussen. Zo ontdekken ze welke ziektes deze dieren kunnen overbrengen.
Een team van wetenschappers voerde twee jaar lang forensisch onderzoek uit naar de ramp met de betonnen parkeergarage van vliegveld Eindhoven in 2017.
De Franse sportwetenschapper Guillaume Millet onderzoekt waarom vrouwen minder last lijken te hebben van 'neuromuscular fatigue' dan mannen.
Psychiater en hoogleraar neuropsychiatrie Odile van den Heuvel van het Amsterdam UMC doet onderzoek naar hoe met niet-invasieve hersenstimulatie het controlesysteem in hersenen versterkt kan worden.
Een leger aan wetenschappers werkt dag en nacht aan oplossingen voor COVID-19.
Sterrenkundige Kees de Jager en presentator Lieven Scheire volgen met spanning de ruimtesonde Solar Orbiter.
Bij de geboorte is meteen duidelijk, je bent òf een jongetje, òf een meisje. Maar wat als die genderrol je nu niet past?
Wat gebeurt er in je lichaam als er een virus in binnendringt?
In de coronacrisis blijft één ding bijzonder goed werken: internet. Wat als dat ook uitvalt?
Wat doet gebrek aan fysiek contact met een mens? Op zoek naar aanraking op afstand.
We hebben een stikstofcrisis door te hoge uitstoot uit landbouw en verkeer, maar de wetenschap en techniek hebben oplossingen. Kunnen we die niet meer inzetten?
Hoe stil Nederland kan zijn, ontdekken velen tijdens de coronacrisis. Sounddesigner Arnoud Traa registreert de stilte in Amsterdam.
De coronacrisis heeft velen van ons een gevoel van saamhorigheid (terug)gegeven. Hoe zit dat bij dieren? De Kennis van Nu onderzoekt vormen van samenwerking in de natuur.
Wat is 5G precies? Wat kunnen we ermee, en hebben de tegenstanders een punt?
Nederlandse wetenschappers lopen voorop in het opknappen van afgekeurde organen, om ze toch nog een kans te geven.
Covid-19 is een raadselachtige, nieuwe ziekte met rare symptomen, van geur- en smaakverlies tot hartschade.
De wolf keert zeer waarschijnlijk blijvend terug in Nederland, zegt ecoloog Hugh Jansman. Volgens ecoloog Geert Groot Bruinderink is dat riskant.
Als het aan Brussel ligt, wordt Europa groot in accu's én daarin zelfvoorzienend.
Resistente schimmels kunnen levensgevaarlijk zijn. En ze duiken steeds vaker op.
Hoe maken we het bos weerbaar tegen de gevolgen van klimaatverandering?
Een zestien jaar oude Zweedse moordzaak is opgelost met commerciële DNA-databanken.
Een uitzending over wat je kunt doen om je brein te verbeteren. Het programma wordt gemaakt in samenwerking met Hersenstichting Nederland in het kader van het Europees Jaar van het Brein. In dezelfde week besteedt ook De Kennis van Nu op NPO Radio 1 en NPO Radio 5 aandacht aan het brein.